کەمیی ڤیتامین B12؛ هۆکارە شاراوەکانی پشت ماندوێتی هەمیشەیی و کێشەی یادەوەری

وێستگە ستایل - سۆلین عوسمان

پزیشکەکان هۆشداری دەدەن کە جیهان ڕووبەڕووی شەپۆلێکی بێدەنگی "کەمیی ڤیتامین B12" دەبێتەوە، کە کاریگەری توندی لەسەر سیستەمی دەمار و توانای مەعریفی ملیۆنان کەس دروست کردووە بەبێ ئەوەی خۆیان بزانن.

ڤیتامین B12 ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕێت لە دروستکردنی خانە سوورەکانی خوێن و پاراستنی بەرگی دەمارەکان (Myelin). کاتێک ئەم ڤیتامینە کەم دەبێت، مرۆڤ تووشی ماندوێتییەکی توند، سڕبوونی دەست و قاچ، خەمۆکی و تێکچوونی یادەوەری دەبێت. هۆکاری سەرەکی ئەم کێشەیە تەنها جۆری خۆراک نییە، بەڵکو زۆرجار پەیوەندی بە هەرسکردنەوە هەیە؛ بۆ نموونە بەکارهێنانی درێژخایەنی هەندێک دەرمانی گەدە یان شەکرە دەبێتە هۆی ئەوەی جەستە نەتوانێت B12 لە خۆراکەوە بمژێت.

ئەو کەسانەی کە تەنها ڕوووەکخوارن (Vegan) یان ئەوانەی گۆشتی سوور کەم دەخۆن، زیاتر لە مەترسیدان، چونکە ئەم ڤیتامینە بە شێوەیەکی سەرەکی لە بەرهەمە ئاژەڵییەکاندایە. مەترسییەکە لەوەدایە کە نیشانەکانی کەمیی ئەم ڤیتامینە زۆرجار وەک نیشانەی پیری یان تەمبەڵی دەبینرێن، بەڵام ئەگەر چارەسەر نەکرێت، دەبێتە هۆی تێکچوونی هەمیشەیی دەمارەکان و پوکانەوەی مێشک. پزیشکەکان دەڵێن زۆرێک لەو کەسانەی بە گومانی "ئەلزەهایمەر" سەردانیان دەکەن، تەنها کێشەی کەمیی B12 یان هەیە.

لە ڕابردوودا، خۆراکی مرۆڤ زیاتر سروشتی بووە و خاکی کشتوکاڵیی دەوڵەمەند بووە بەم ماددانە، بەڵام گۆڕانی شێوازی کشتوکاڵ و ژیانی مۆدێرن ئەم هاوسەنگییەی تێکداوە. ئێستا پێویستە هەموو کەسێک، بەتایبەت ئەوانەی تەمەنیان لە سەروو ٥٠ ساڵە، ساڵانە پشکنین بۆ ئاستی ئەم ڤیتامینە بکەن.

چارەسەرەکە سادەیە، یان لە ڕێگەی گۆڕینی سیستەمی خۆراک یان بەکارهێنانی تەواکەرە پزیشکییەکان. پاراستنی ئاستی ڤیتامین B12 تەنها بۆ وزەی جەستە نییە، بەڵکو بۆ پاراستنی هۆش و یادەوەرییە لە ناو جیهانێکی پڕ لە فشاردا.

سەرچاوە: گۆڤاری پزیشکی بەریتانی (BMJ)، نێوەندی نیشتمانی بۆ زانیاری بایۆتەکنەلۆژیا، توێژینەوەکانی نەخۆشخانەی مایۆ کلینیک