ماڵئاوایی خاوەن دەنگە ئەفسوناوییەکەی کریسمس ؛ کریس ریا لە تەمەنی ٧٤ ساڵیدا کۆچی دواییکرد

وێستگە ستایل - سۆلین عوسمان

ناوەندە هونەرییەکانی جیهان و بەریتانیا بە خەمێکی قووڵەوە هەواڵی کۆچی دوایی گۆرانیبێژ و ئاوازدانەری ناودار "کریس ریا"یان ڕاگەیاند، کە یەکێک بوو لە دەنگە هەرە کاریگەر و مۆسیقارە بەهرەمەندەکانی چەند دەیەی ڕابردوو. کریس ریا، کە زۆربەی خەڵکی جیهان لە ڕێگەی شاكارە نەمراکەی (Driving Home for Christmas) بەیادی دەکەنەوە، لە تەمەنی ٧٤ ساڵیدا و لە کاتێکدا جیهان ئامادەکاری بۆ جەژنەکانی سەری ساڵ دەکرد، ماڵئاوایی یەکجاری لە هەوادارانی کرد و چرای ژیانی کوژایەوە.

ماڵباتی ئەم هونەرمەندە گەورەیە لە ڕاگەیەندراوێکی فەرمیدا کە ڕۆژی دووشەممە بڵاویانکردەوە، ئاماژەیان بەوە کردووە کە کریس ریا دوای ململانێیەکی کورت بەڵام سەخت لەگەڵ نەخۆشی، لە ناو نەخۆشخانەدا و لە ژێر چاودێری پزیشکیدا گیانی سپاردووە. ئەم کۆچە کتوپڕە لە کاتێکدایە کە دەنگی ئەو لەم ڕۆژانەدا لە هەموو سووچێکی جیهاندا دەبیسترا، ئەمەش وایکرد هەواڵی مردنەکەی کاریگەرییەکی سۆزداری قووڵتر لەسەر بیسەرانی جێبهێڵێت و مۆسیقای بەریتانی یەکێک لە ئەستێرە هەرە درەوشاوەکانی لەدەست بدات.

کریس ریا لە هەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا وەک یەکێک لە دەنگە جیاواز و دەگمەنەکانی بەریتانیا دەرکەوت و توانی شێوازێکی تایبەت بۆ خۆی بونیاد بنێت کە تێکەڵەیەک بوو لە مۆسیقای ڕۆک و بلووز. گۆرانییەکانی وەک (If You Think It’s Over)، (Fool) و (Let’s Dance) نەک تەنها لە بەریتانیا، بەڵکو لەسەر ئاستی جیهان ناوبانگێکی بێوێنەیان بەدەستهێنا. لوتکەی سەرکەوتنە هونەرییەکانی لە کۆتایی هەشتاکان و سەرەتای نەوەدەکاندا بوو، کاتێک دوو ئەلبوومی ناوازەی بە ناوەکانی (The Road to Hell) لە ساڵی ١٩٨٩ و (Auberge) لە ساڵی ١٩٩١ بڵاوکردەوە، کە هەردووکیان توانییان ڕیزبەندی یەکەمی پڕفرۆشترین ئەلبوومەکان لە بەریتانیا بگرن و مێژوویەکی زێڕین بۆ ئەو هونەرمەندە تۆمار بکەن.

چیرۆکی گۆرانییە بەناوبانگەکەی (Driving Home for Christmas) یەکێکە لە چیرۆکە سەرنجڕاکێشەکانی ژیانی؛ کاتێک لە ساڵی ١٩٨٦دا بۆ یەکەمجار بڵاوکرایەوە، سەرکەوتنێکی خێرای بەدەست نەهێنا و وەک گۆرانییەکی ئاسایی بینرا، بەڵام بە تێپەڕبوونی کات و دەیان ساڵ، ئەم بەرهەمە گەشەی کرد و بوو بە سروودێکی دانەبڕاو لە وەرزی سەری ساڵ و جەژنەکاندا. تەنانەت لەم ساڵانەی دواییشدا، ئەم گۆرانییە هێز و کاریگەری خۆی لەدەست نەدا و لە چەندین پڕۆژەی گەورەی ڕیکلامی و تەلەفزیۆنیدا بەکارهێنرا، کە ئەمەش گەواهیدەری ڕەسەنایەتی و جوانیی ئاواز و دەنگی کریس ریایە کە توانیویەتی سنووری کات ببڕێت.

کریس ریا لە ساڵی ١٩٥١ لە ناوچەی "میدڵزبرۆ" لە باکووری ڕۆژهەڵاتی ئینگلتەرا لەدایکبووە، باوکی ئیتاڵی و دایکی ئێرلەندی بووە، ئەم تێکەڵە کولتوورییەش کاریگەری لەسەر هەست و سۆزی هونەریی هەبووە. پێش ئەوەی بچێتە ناو جیهانی مۆسیقاوە، لە کارگەی ئایسکرێمی ماڵباتەکەیدا کاری کردووە و بەراورد بە هونەرمەندانی تر، درەنگ دەستی بە ژەنینی گیتار کردووە، بەڵام توانایەکی سەرسوڕهێنەری لە فێربوون و داهێناندا نیشان دا. لە ساڵانی کۆتایی تەمەنیدا، سەرەڕای ئەوەی بەدەست چەندین کێشەی تەندروستی قورس وەک شێرپەنجەی پەنکریاس و جەڵتەی مێشکەوە دەیناڵاند، بەڵام هەرگیز لە مۆسیقا دانەبڕا و زیاتر ڕووی لە مۆسیقای بلووز کرد و چەندین ئەلبوومی قووڵی لەو شێوازە بڵاوکردەوە کە ڕەنگدانەوەی ئەزموونی ژیانی بوون.

کۆچی دوایی کریس ریا کۆتاییهاتنی سەردەمێکی زێڕینی مۆسیقایە، ئەو هونەرمەندە هاوژینەکەی و دوو کچی لەدوای خۆی جێهێشت، بەڵام ئەو میراتە هونەرییەی کە بۆ مرۆڤایەتی جێیهێشتووە، وادەکات دەنگە گڕ و پڕ سۆزەکەی بۆ هەمیشە لە ناو یادەوەرییەکاندا بە زیندوویی بمێنێتەوە. ئێستا کە جیهان ماڵئاوایی لێ دەکات، گۆرانییەکانی وەک هێمایەک بۆ سۆز و گەڕانەوە بۆ لای ئازیزان دەمێننەوە، وەک چۆن خۆی لە گۆرانییەکانیدا باسی دەکرد.

سەرچاوە: ڕاگەیەندراوی فەرمی ماڵباتی هونەرمەند، ئاژانسی هەواڵی BBC، ڕاپۆرتە هونەرییەکانی ڕۆژنامەی The Guardian.