پەردە لەسەر پەیکەری نۆژەنکراوەی ئامونحوتێبی سێیەم لە میسڕ لادرا

وێستگە ستایل - سۆلین عوسمان

لە مەراسیمێکی گەورە و شکۆداردا کە پڕ بوو لە جۆش و خرۆشی مێژوویی، وەزارەتی گەشتوگوزار و شوێنەواری میسڕ پەردەی لەسەر پەیکەرێکی مەزنی نۆژەنکراوەی پاشا "ئامونحوتێبی سێیەم" لادا، کە یەکێکە لە کاریگەرترین و مەزنترین پاشاکانی بنەماڵەی هەژدەیەم لە مێژووی فیرعەونەکاندا. ئەم ڕێوڕەسمە کە لە شاری لۆکسۆر (تیبسی کۆن) و لە کەناری ڕۆژئاوای ڕووباری نیل بەڕێوەچوو، سەرنجی هەزاران شوێنەوارناس، دیپلۆماتکار و میدیا جیهانییەکانی بۆ لای خۆی ڕاکێشا، چونکە ئەمە تەنها نمایشکردنی پارچە بەردێک نییە، بەڵکو نیشاندەری سەرکەوتنێکی گەورەی زانستی و هونەرییە لە دووبارە بونیادنانەوەی شکۆی نەمراوی شارستانییەتی میزۆپۆتامیای کۆن و میسڕ.

شوێنی ئەم ڕێوڕەسمە و نۆژەنکردنەوەی پەیکەرەکە دەکەوێتە پەرستگای پرسەی پاشا ئامونحوتێبی سێیەم، کە بە "پەرستگای ملیۆنان ساڵ" ناسراوە. ئەم پەرستگایە لە سەردەمی کۆن جەنجاڵترین و مەزنترین ناوەندی ئایینی و سیاسی بووە، بەڵام بەهۆی بوومەلەرزە وێرانکەرەکانی ساڵی ١٢٠٠ی پێش زایین و لافاوە یەک لە دوای یەکەکانی ڕووباری نیل، زۆربەی پێکهاتە تەلارسازییەکانی داڕمان و تێکشکان. ئەمڕۆ، لە ڕێگەی پڕۆژەی هاوبەشی میسڕی و ئەوروپی بۆ پاراستنی پەرستگای ئامونحوتێبی سێیەم، کار بۆ ئەوە دەکرێت کە هەموو ئەو پەیکەرە زەبەلاحانەی پێشتر دەروازەکانی پەرستگاکەیان دەڕازاندەوە، نۆژەن بکرێنەوە و شکۆ بۆ ناوچەکە بگەڕێنرێتەوە.

پەیکەرە نۆژەنکراوەکە کە بەرزییەکەی چەندین مەترە و کێشەکەی دەگاتە دەیان تەن، پاشا ئامونحوتێبی سێیەم لەسەر تەختێکی شاهانە نیشان دەدات لە کاتێکدا هەردوو دەستی لەسەر ئەژنۆکانی داناوە. پڕۆسەی چاککردنەوە و لێکبەستنی پارچەکانی ئەم شاكارە کارێکی زۆر سەخت و پڕ تێچوو بووە؛ پەیکەرەکە لە کاتی دۆزینەوەیدا بەسەر سەدەها پارچەی بچووک و گەورەدا دابەش ببوو و هەندێکیان لە ژێر لم و قوڕی نیلدا حەشار درابوون. تیمە پسپۆڕەکان بە بەکارهێنانی تەکنەلۆژیای وردی سێ ڕەهەندی و ماددەی کیمیایی پارێزەر، توانییان وەک مەتەڵێکی مێژوویی پارچەکان پێکەوە بلکێننەوە و پەیکەرەکە لە هەمان ئەو شوێنەدا جێگیر بکەنەوە کە نزیکەی ٣٤٠٠ ساڵ لەمەوبەر وەک پارێزەری پەرستگاکە ڕاوەستابوو.

پاشا ئامونحوتێبی سێیەم، کە بە "ئامونحوتێبی مەزن" یان "فیرعەونی زێڕین" لە مێژوودا ناوی تۆمار کراوە، بۆ ماوەی ٣٨ ساڵ لە سەدەی چواردەیەمی پێش زایین حوکمڕانی کردووە. سەردەمی ئەو وەک سەردەمی لوتکە و زێڕینی ئیمپراتۆریەتی میسڕ دادەنرێت، کە تێیدا وڵاتەکە گەیشتە بەرزترین ئاستی دەسەڵاتی سەربازی و ئابووری و داهێنانی هونەری. ئەو باوکی پاشای ناسراو "ئیخناتون"ە کە یەکەمین شۆڕشی ئایینی لە میسڕدا بەرپاکرد، هەروەها باپیری "توت عنخ ئامون"ی بەناوبانگە. ئامونحوتێبی سێیەم خولیایەکی زۆری بۆ دروستکردنی پەیکەر و پەرستگای مەزن هەبووە، و ئەو پەیکەرە زەبەلاحانەی کە تا ئێستاش ماون (وەک پەیکەرەکانی مێمنۆن)، تەنها بەشێکی بچووک بوون لەو کۆمەڵە تەلارسازییە ئەفسوناوییەی کە تێیدا ژیاوە.

پەردەلادان لەسەر ئەم پەیکەرە نوێیە، پەیامێکی جیهانییە بۆ گەشتیاران و ئارەزوومەندانی مێژوو کە میسڕ بەردەوامە لە دۆزینەوەی نهێنییەکانی ڕابردوو و گۆڕینیان بۆ ناوەندی گەشتیاریی سەردەم. ئەم پڕۆژەیە نەک تەنها گرنگییەکی زانستی هەیە بۆ تێگەیشتن لە هونەری پەیکەرتاشیی سەردەمی بنەماڵەی هەژدەیەم، بەڵکو دەبێتە هۆی بووژانەوەی کەرتی گەشتیاری لە شاری لۆکسۆر. پاراستنی ئەم میراتە و نیشاندانی بەم شێوازە شکۆدارە، ڕێزگرتنە لەو مرۆڤانەی کە هەزاران ساڵ پێش ئێستا توانییان هونەر و ئەندازیاری بگەیەننە ئاستێک کە تاوەکو ئێستاش مرۆڤی مۆدێرن لە ئاستیدا بە سەرسامی دەمێنێتەوە.

سەرچاوە: وەزارەتی گەشتوگوزار و شوێنەواری میسڕ، ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز، بڵاوکراوەکانی گۆڤاری National Geographic بۆ شوێنەوارناسی.