بۆچی لە زستاندا خەونەکانمان زۆرتر و ڕوونتر دەبن؟ زانست وەڵام دەداتەوە

وێستگە ستایل - سۆلین عوسمان

زۆرێک لە مرۆڤەکان هەست دەکەن لە شەوانی ساردی زستاندا خەونەکانیان زۆر ئاڵۆزتر، ڕوونتر و کاریگەرتر دەبن. توێژەرانی بواری خەو دەڵێن ئەمە تەنها خەیاڵ نییە، بەڵکو دەرەنجامی ڕاستەوخۆی گۆڕانکارییە بایۆلۆژی و ژینگەییەکانە.

هۆکاری یەکەم درێژی شەوەکانە. کاتێک شەو درێژ دەبێت، مرۆڤ ماوەیەکی زۆرتر دەخەوێت و ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی ماوەی خەوی (REM) کە تێیدا خەون دەبینین، درێژتر ببێتەوە. هۆکاری دووەم کەمی تیشکی خۆرە، کە دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی هۆرمۆنی "میلاتۆنین"؛ ئەم هۆرمۆنە نەک تەنها خەومان لێ دەخات، بەڵکو وێنەکانی ناو خەونیشمان بۆ ڕوونتر دەکاتەوە. هەروەها، پلەی گەرمای ژوور ڕۆڵێکی گەورە دەگێڕێت؛ ژووری سارد وا دەکات مێشک بە ئاگاییەکی سووکەوە بێت لە کاتی خەون بینیندا، ئەمەش یارمەتیدەرە بۆ ئەوەی دوای بەخەبەرهاتنەوە خەونەکانمان بە وردی لەبیر بمێنێت.

لە ڕووی دەروونییەوە، زستان وەرزی "کشانەوە بۆ ناوەوە"یە. کەمبوونەوەی چالاکییە دەرەکییەکان وا دەکات مێشک زیاتر تەرکیز بخاتە سەر کێشە و هەستە ناوەکییەکان، و ئەمانەش لە خەونەکانماندا وەک هێما و چیرۆکی جیاواز دەردەکەون. هەندێک لە زاناکان دەڵێن زستان دەرفەتێکی زێڕینە بۆ مێشک تاوەکو هەموو ئەو زانیارییانەی لە هاوین و پاییزدا کۆی کردوونەتەوە، ئەرشیفیان بکات و بە ناو خەونەکاندا تێیان بپەڕێنێت.

بۆیە، شەوانی زستان تەنها بۆ پشوودانی جەستە نییە، بەڵکو وەک "شانۆیەکی گەورە"یە بۆ مێشک. خەونە ڕوونەکانی زستان یارمەتی مرۆڤ دەدەن هاوسەنگی دەروونی خۆی بپارێزێت و فشارەکان بڕەوێنێتەوە. ئەگەر خەونەکانت زۆر بوون، نیشانەی ئەوەیە مێشکت بە قووڵی خەریکی کارکردنە بۆ نوێکردنەوەی خۆی.

پسپۆڕان ئامۆژگاری دەکەن کە لە زستاندا پێش خەوتن دوور بکەوینەوە لە شاشە دیجیتاڵییەکان، بۆ ئەوەی مێشک بتوانێت بە شێوەیەکی سروشتی بچێتە ناو ئەم جیهانە خەیاڵییە و سوود لەو پڕۆسە چاککەرەوەیەی خەون بینین وەربگرێت.

سەرچاوە: پەیمانگای نیشتمانی بۆ توێژینەوەی خەو، گۆڤاری دەروونناسی وەرزی، توێژینەوەکانی ناوەندی کاتژمێری بایۆلۆژی لە بەریتانیا