ناوچەوان بەرزەکان؛ ئاوێنەی زیرەکی یان وەهمی دەروونناسی؟

 وێستگە ستایل - سۆلین عوسمان

ئەو کەسانەی خاوەنی ناوچەوانێکی بەرز و فراوانن، لەمێژە بوونەتە جێگەی سەرنجی زانست و کولتوورە جیاوازەکان؛ زۆرجار وەک هێمایەک بۆ زیرەکی، داهێنان و هەستی بەرزی خۆناسین لێک دەدرێنەوە. ئەم تایبەتمەندییە جەستەییە، کە لە هەموو کۆمەڵگاکاندا بەدی دەکرێت، بەردەوام کاریگەریی لەسەر چۆنیەتیی تێڕوانین بۆ تاکەکان لە ژینگە کۆمەڵایەتی و پیشەییەکاندا هەبووە.

لە ڕوانگەی دەروونناسییەوە، مرۆڤەکان بە شێوەیەکی نەست (لاخود) ڕوخسار و تایبەتمەندییەکان بە کەسایەتییەوە دەبەستنەوە. ناوچەوانێکی پان زۆرجار وەک نیشانەیەک بۆ بیرکردنەوەی شیکاری و خەیاڵفراوانی لێک دەدرێتەوە، کە بەشێکی دەگەڕێتەوە بۆ پەیوەندیی نێوان ناوچەوان و "لۆبی پێشەوە"ی مێشک، کە بەرپرسە لە بەڵگەهێنانەوە و پلاندانان. هەرچەندە ئەم لێکدانەوانە لە ڕووی زانستییەوە یەکلاکەرەوە نین، بەڵام کاریگەرییەکی بەهێزیان لەسەر دروستبوونی "کاریگەریی یەکەم" (First Impressions) هەیە.

نەریتناسان ئاماژە بەوە دەکەن کە زۆرێک لە کەسایەتییە مێژووییەکان، وەک فەیلەسوف و زانا و سەرکردەکان، لە وێنەکێشان و پەیکەرەکاندا بە ناوچەوانێکی دیارەوە وێنا کراون بۆ ئەوەی هێما بن بۆ دانایی. لە سەردەمی مۆدێرندا، میدیا و فاشیۆن دەستیان کردووە بە تێکشکاندنی پێوەرە کۆنەکانی جوانی و پێناسەکردنەوەی ناوچەوانی بەرز وەک سیمبولی جیاوازی و متمانەبەخۆبوون، نەک وەک کەمایەسی.

سەرەڕای ئەوەی زانستی بایۆلۆجی جەخت دەکاتەوە کە قەبارەی ناوچەوان زیاتر پەیوەندی بە جیناتەوە هەیە و پەیوەندیی ڕاستەوخۆی بە ئاستی زیرەکییەوە نییە، بەڵام گێڕانەوە کۆمەڵایەتییەکان بەردەوامن لە بەخشینی مانای سیمبولی بەم تایبەتمەندییە. ئەمەش ڕەنگدانەوەی مەیلی هەمیشەیی مرۆڤە بۆ خوێندنەوەی ناسنامە و کەسایەتی لە ڕێگەی ڕوخسارەوە.

تێگەیشتن لەم تێڕوانینانە یارمەتیدەرە بۆ قبوڵکردنی یەکتری و تێکشکاندنی ئەو حوکمە ڕووکەشییانە، تا بیرمان بخاتەوە کە زیرەکی و بەهای مرۆڤ زۆر لەوە قووڵترە کە تەنها لە تایبەتمەندییەکانی ڕوخساردا کورت بکرێتەوە.

سەرچاوە: توێژینەوەکانی دەروونناسیی ڕوخساری مرۆڤ، جۆرناڵە ئەنسرۆپۆلۆجییەکان.