نان نیە.. كێك بخۆن!!
کاروان ئەنوەر
كاتێك خەڵكی روت و برسی فەرەنسا راپەڕین و گەشتنە بەردەم كۆشكی ڤێرسای، خەمی یەكەمیان برسێتی بوو، ئینجا هەژاری و نەداری وباج و خەراج و كێشە و بابەتەكانی تری ژیان.. شاژن ماری ئەنتوانێت خێزانی لویسی 16 پادشای فەرەنسا لەوكاتەدا لە شیرین خەودابوو، لە غەڵبە غەڵب و دەنگی میللەتی برسی لە خەوەكەی رابوو، بە چاوی خەواڵوەوە پرسیاری كرد:
ئەو دەنگە دەنگە چیە؟ بۆ بێدەنگیان ناكەن؟
خەدەمی حەرەم: خاتوون ئەوە خەڵكی برسیی فەرەنسان هاتوون بڵێن: نان نیە بیخۆین؟
ماری ئەنتوانێت: جا با بڕۆن كێك بخۆن!!
قورسایی و نەگبەتی ئەم رستەیە لەوەدایە گوایە بیرمەندی گەورە جان جاك رۆسۆ پوختەی شۆڕشی فەرەنسای ساڵی 1789 لەم رستەیەدا كۆكردوەتەوە و دایڕشتووە. ماری خەڵكی مەملەكەتی نەمسا بوو، وەك باس دەكرێت جوانیەكەی بێوێنە بووە، بەدرێژایی ژیانی لە ناز و نیعمەت و كۆشكی شاهانە نەهاتوەتە دەرەوە، هەرچی وتبێت، هەرچی ویستبێت، بە نوكە پەنجەیەك بۆیكراوە، چیرۆكی شوكردنی ئەم شاژنە بە شای فەرەنسا زۆر لە چیرۆكەكانی ئەم رۆژهەڵاتەی خۆمان دەچێت.. لە رۆژی بووكێنیدا كە تەمەنی 14 و دەستگیرانەكەی 15 ساڵان بوون، لە سەر سنوری خاكی نەمساوە بەبێ جلوبەرگ، بەپێی پەتی دێتە ناو خاكی فەرەنسا و هەر كە دەگاتە ئەمدیو سنور داوای تەرازوویەكی گەورە دەكات، لەتای تەرازووەكەدا دادەنیشێت و دەڵێت لای دوەمی تەرازوەكەم بۆ پڕبكەن لە ئاڵتون، ئەگینا دەگەڕێمەوە، ئەوانیش بەقەد سەنگ و قورسایی خۆی زێڕی بۆ پڕ دەكەن، بەڵام بەوەش قایل نابێت، دەڵێت دەبێت گەماڵەكەشم بێتە باوەشم، بەقەد سەنگی ئەویش زێڕم دەوێت، بەناچاری سەنگی سەگەگەشی بۆ دەكەن بە زێڕ، ئەوسا دادەبەزێت و جلوبەرگە فەرەنسیەكانی لەبەر دەكات.
ئەم شاژنە كە لەلایەن شۆڕشگێڕانەوە دەستگیر دەكرێت، لە یەكەمین شەویدا لەزیندان لە حاڵەتێكی زۆر دەگمەندا هەموو پرچی سپی دەبێت و تائێستاش ئەو نەخۆشیە بە ناوی ئەوەوە ناودەبرێت.
خاتوونی نان و كێك بە بڕیاری شۆڕش لە ساڵی 1793 فرمانی كوشتنی بۆ دەردەچێت و لەژێر ئامێری (ملپەڕ) دا سەرو ملی لە لاشەی دەكەنەوە.
چیرۆكی نان و شۆڕشی برسیەكان، فەلسەفەیەكە، ئەزانن بۆچی ماری و لویسەكان لێی تێناگەن؟
چونكە هەرگیز برسی نەبوون، چڵكن نەبوون، هەرگیز بێ جلوبەرگ نەبوون، بەڵام زۆر بێدەرپێ بوون، هەرگیز بە ئازاری نەخۆشی و خەمەوە شەوێك سەریان نەخستوەتە سەر سەرین، هەرگیز لە زمانی هەژاران و لە گەڕەكی هەژاران نەژیاون، هەرگیز بێموچە و بێئاو و بێكارەبا نەبوون، هەرگیز زەمەن و قەدەر شەقازلەیەكیان لە بنگوێیان نەداوە تا لە خەوەنوچكە رایانچڵەكێنن، هەرگیز دایك و باوكیان داركاری و فەلاقەیان نەكردوون، هەرگیز لەسەر سفرە و خوان دەستیان بۆ پاروی شەرم نەبردوە، هەرگیز بۆ ئایپاد و لابتۆپ و ماین و مایباخ نەگریاون، هەرگیز هەڕەشەی مردنی برسێتیان لەسەر نەبووە، هەرگیز سەیری ئاسمانیان نەكردوەو بڵێن: دەی ئیتر بەس نەبوو!!؟؟
بۆیە ئەگەر لە زمانی برسی و هەژار تێنەگەن، لۆمەیان مەكەن، كە خەڵك داوای نان بكات، ئەوان بڵێن: دەبڕۆن كێك بخۆن.
ئەمەش لە سێگۆشەی خڕ دەچێت.
ڤ
PM:12:32:18/08/2025
ئه‌م بابه‌ته 1040
جار خوێنراوه‌ته‌وه
هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی