پابەندبوون لە ستەمدا؛ لایەنگرانی ستەمکاران
نەجیبە مەحمود
لە دونیای ئەمڕۆدا ئێمە لەبەردەم واقیعێکی تاڵداین کە دەریدەخات هەندێک تاک و گروپ لەبری ئەوەی لە بەرامبەر ستەمدا بوەستنەوە، پشتگیری لە دەسەڵاتە ستەمکارەکان دەکەن و بە جۆرێک خۆیان لە نێو جەلادەکاندا دەبینەوە. ئەم تاکانە کە بە هۆکاری جۆراوجۆر، لەوانەش بەرژەوەندی کەسی، سیاسی، یان ئابووری، پشتیوانی لە دەسەڵاتە دیکتاتۆرییەکان دەکەن، لە ڕاستیدا هاوبەشن لەگەڵ ئەو کەسانەی کە ئازادی و مافی مرۆڤ سەرکوت دەکەن.
مێژوو فێری کردووین کە بێدەنگی و بێکردەوەیی لە بەرامبەر ستەمدا بەقەد خودی ستەم مەترسیدارە. ئەوانەی هاوکارن لە پاراستن و بەهێزکردنی ئەم سیستەمە گەندەڵانە بە پشتیوانی کردن لە دەسەڵاتە ستەمکارەکان نەک سووتەمەنی تاوان و ڕەفتارە ناشیرینەکانیان، بەڵکو بە جۆرێک دەبنە جەلاد. ئەم خەڵکە لەبری ئەوەی گوێ لە دەنگی ستەملێکراوان بگرن و لەگەڵیان بوەستن، ئەو سیستەمە بەهێز دەکەن کە مەترسی لەسەر ژیان و ئایندەی نەوی نوێ دروست دەکەن.
ئەم واقیعە دەبێت وامان لێبکات بیربکەینەوە. ئایا دەتوانین لەبەرامبەر ئەو زوڵمە بێدەنگ بین؟ ئایا دەتوانین چاومان لەو کەسانە دابخەین کە بە پشتیوانی لە ڕژێمە دیکتاتۆرییەکان بەشداری لە لەناوبردنی ئایدیاڵە مرۆیی و کۆمەڵایەتییەکان دەکەن؟ وەڵامی ئەم پرسیارانە پێویستی بە هاودەنگییەکی سەرتاسەری هەیە کە تێیدا هەموومان خەبات بکەین بۆ بەرگریکردن لە مافەکانی مرۆڤ و ئازادییە بنەڕەتییەکان.
دەبێت بە دەنگی بەرز بڵێین هیچ پشتیوانییەک بۆ دەسەڵاتە ستەمکارەکان قبوڵکراو نییە و هەرکەسێک یارمەتی ئەو سیستەمە بدات، لە ڕاستیدا هاوبەشە لە تاوانەکانی دژ بە مرۆڤایەتیدا. تەنها بە وەستانەوە بەرامبەر ستەم و پشتیوانی لە حەقیقەت و دادپەروەری دەتوانین داهاتوویەکی گەش و ئازاد بۆ نەوەکانی داهاتوو بنیات بنێین.
تاوانەکانی دژی نەوەی نوی و ڕەفتاری ناشیرینی ڕژێم و سەرکوتکردنی ڕۆڵە تێکۆشەرەکانی گەلەمان .کە لە مێژووی هاوچەرخی ئێمەدا، دەسەڵاتە دیکتاتۆرییەکان هەمیشە وەک بەربەستی سەرەکی پێشکەوتن و ئازادی ناسراون. یەکێک لە نموونە هەرە بەرچاوەکان هەڵسوکەوتی ناشیرینی دەسەڵاتە کە کۆمەڵێک جەلادی بۆ سەرکوتکردنی ڕۆڵە نیشتمانپەروەر و تێکۆشەرەکانمان دامەزراندووە و مەشقیان پێکردووە. ئەم کارە نەک هەر قووڵایی گەندەڵی و دڕندەیی ڕێژیم نیشان دەدات، بەڵکو بە ڕوونی ئیرادەی خۆی بۆ لەناوبردنی هەر دەنگێکی ناڕازی و هەر نیشانەیەکی بەرخۆدان نیشان دەدات.
بەداخەوە ئەم دەسەڵاتە بووەتە کۆشکی ئەنفالکراوان و فاشیستە بەعسییەکان. ئەو تاوانانەی بەرامبەر ڕڵەکانمان ئەنجام دەدرێن، لە تیرۆر و توندوتیژی و دەستدرێژی جنسی ،بەبێ گوێدانە هەر جۆرە جیاکارییەکی ڕەگەزی، ئاماژەن بۆ ستراتیژێکی سیستماتیکی بۆ سەرکوتکردن و نەهێشتنی نەوەی گەنج. ئەم نەوەیە کە ئومێد و ئایندەی نیشتمانیان بەدەستەوەیە، بێبەزەییانە دەکرێتە ئامانج.
پێشێلکردنی ماف و کەرامەتی ئینسانیەکان تەنها کارێکی نامرۆڤانە نییە، بەڵکو تاوانێکی دژ بە مرۆڤایەتییە. گەنجەکانمان کە بە ئایدیاڵەکانی ئازادی و دادپەروەری گەورە بوون، لەلایەن دەسەڵاتێێکی بێبەزەیی لەناو دەچن. ئەم واقیعە نەک هەر دڵتەزێنە، بەڵکو دەبێت بانگەوازێکی بەئاگابوونەوە بێت بۆ هەموو مرۆڤە ئازادەکان.
دەبێت دەنگی ئەو لاوانە بگەیەنین بە جیهان و بە هاوپشتی لە دژی ئەم زوڵم و زوڵمەوە بوەستین. مێژوو دەریخستووە کە ستەم هەرگیز بەردەوام نابێت و ڕۆژێک دێت کە دەنگی حەقیقەت و دادپەروەری بەسەر ستەم و گەندەڵیدا زاڵ بێت. پێویستە درێژە بەو خەباتانە بدەین و هەموو دەرفەتێک بۆ تەحەدای هەڵسوکەوتە ناشیرینەکانی دەسەڵات کەڵک وەربگرین. نەوەی نوێمان شایەنی ئایندەیەکی گەش و ئازادە، پێویستە هەوڵبدەین بۆ بەدیهێنانی ئەو خەونە..
PM:03:11:18/06/2025
ئه‌م بابه‌ته 588
جار خوێنراوه‌ته‌وه
هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی