ئەوە زایۆنییە، ئەمریکا و ئەوروپا ئاڕاستە دەکات
بارزان شێخ عوسمان
دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسراییل لە فەڵەستین بە بڕیاری حکومەتی خاوەن شکۆی بریتانیا هاتە ئاراوە لە دوای بەڵێنی بلفۆڕ Balfour Declaration).
ئارسەر جیمس بلفۆر وەك لۆرد و سیاسەتمەدارێك زۆر سەرسام بو بە فیکری زایۆنی و کەسایەتیی حاییم واییزمان رابەری ئەو فیکرە کە دواتریش بوە یەکەمین سەرۆكی دەوڵەتی ئیسراییل . بلفۆر هەر زو پێش جەنگی یەکەمی جیهان رێك لەساڵی ١٩٠٦دا کە وایزمانی بینیوە زانیویەتی کە زایۆنیزم هێزێکی کاریگەر دەبێت لە گۆڕەپانی سیاسیی و ئابوریی نێودەوڵەتیدا ، لە نێوەشدا دەتوانێت کاربکاتە سەر (Thomas Woodrow Wilsonتۆماس ودروو ویلسۆن ) ی سەرۆکی ئەمریکا و قایلی بکات لە جەنگی یەکەمی جیهاندا بەشدار بێت و بێتە پاڵ بریتانیا . روانینەکەی بلفۆر لە جێی خۆیدا بو ،ئەزمون روداوەکانی دوای ئەو بەڵێنە سەلماندیان کە بزوتنەوەی زایۆنی یا زایۆنیزم چەندە باڵا دەست و کاریگەرە لە جیهاندا . دوای جەنگی دوەمی جیهانیش کە دەوڵەتی ئیسراییل راگەیەنرا ، ئەو کاریگەریی و باڵا دەستییەی بە جۆرێك پەرەی سەند کە ئەگەر هیچ بڕیارێکی نێودەوڵەتی بە بێ رەزامەندیی دامەزراوەی جوەکان یا زایۆنیی تێپەڕ نەبێت ئەوا لانی کەمی بڕیار و سیستمەکان بە دیزاین و رەزامەندیی ئەوە . لە کۆی ١٩٣ دەوڵەتی ئەندامی نەتەوە یەکگرتوەکان ١٦٥ یان ئیسراییل بەرەسمیی دەناسن . یەکێك لەو دەوڵەتانە تورکیایە کە زۆرینەی دانیشتوانەکەی ئیسلامن . هەر زوتر و لەساڵی ١٩١٩ شدا لە کۆنگرەی ئاشتیی پاریس مەلیک فەیسەڵی پادشای حیجاز و دواتر پادشای سوریا و عێراق ، لەگەڵ حایم وایزماندا رێککەوت و رەزامەندی دەربڕی دەوڵەتی ئیسراییل دابمەزرێت بەو جۆرەی هەمو پێکهاتە نەتەوەیی و ئاینییەکانی تریش لەخۆ بگرێت .
بزوتنەوەی زایۆنی سەرباری ئەوەی ئەنجامی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا دیاری دەکات ،لەرێی دەوڵەتی ئیسرایلیشەوە پەلوپۆی بۆ تەواوی گۆشەو کەنارەکانی جیهان درێژ بوەتەوە . کەم دەوڵەتی جیهان هەیە لە قاڕە جیاجیاکانی دنیادا هەژمونی ئیسراییل کاریگەریی تیادا نەبێت و بنکەی دەزگا هەواڵگرییەکانی ئەو دەوڵەتەی تیادا نەبێت . بۆ نمونە لە ئۆپەراسیۆنی(جۆناسن)دا لە ١ی یولی/تەموزی ١٩٧٦ لە فڕۆکەخانەی (عەنتیبی)،یۆگەندەدا ، پشتی بە هەماهەنگیی هەواڵگریی دەوڵەتی کینیا بەست بۆ رزگارکردنی نزیکەی سەد جوە بارمتەکراوەکەی بن دەستی حەوت رفێنەری فەڵەستینی، هەموانیش دەزانین کە کەم دەوڵەت هەیە ئیسراییل سەروەرییەکەی پێشێل نەکردبێت لەوانە رفاندنی تەکنیسیۆنی ئەتۆمیی (موردەخای فەعنونو )لە ئیتاڵیا وە بۆ ئیسراییل ، لە پرتەو بۆڵەی ئەوروپیەکان زیاتر هیچی تر روی نەدا .
سەرباری ئەوەی وڵاتێکی وەك ئەڵمانیا بەهۆی جینۆسایدی هۆڵۆکۆستەوە ، تەواوی بەرژەوەندییەکانی جوەکان دەپارێزێت ،لە وڵاتانی تری ئەوروپاش دا بەرژەوەندییەکانی زایۆنی پارێزراون کە لە دەوڵەتی ئیسراییلدا خۆی دەنوێنێت . هەرچەندە بە هۆی درێژە کێشانی جەنگی غەزە کە بە قومارەکەی حماس ناسراوە ، ئەوروپاییەکان بۆڵە و خوتەیان لێ پەیدا بو ،بەڵام لە هەڵمەتی ( شێری خرۆشاو ) ئامادەییان دەربڕی بۆ یارمەتیدانی ئیسراییل لە کاتی بەرگریی کردن لە خۆی . ئەوەتا ئەمریکاو و ئەوروپاش هەندێك دەستەواژە بەکار دەهێنن کە بە پەنهانی پشتگیرییکردنە . ( داوا لە ئێران دەکەین دان بەخۆدا بگرێت ، پێویستە ئێران دەست بکات بە گفتوگۆ لەبارەی بەرنامە ئەتۆمییەکەی ، …..هتد ) ئەو دەستەواژانەن کە ئەوروپاییەکان بەکاری دێنن ،ئەمریکاش جارو بار خۆی دەدزێتەوە تەنیا دەڵێت پێویستە ئەم جەنگە کۆتایی بێت ، هەرچەندە هەڕەشە دەکات لەوەی ئێران نەکات هەڵەی دەستوەشاندن بکات لە دژی بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا .
کەواتە ئێستا کاتی نەهاتوە ییرکردنەوە و روانینەکانمان بەو ئاڕاستەیە بێت کە ئەوە کاریگەریی ئیسراییلە یا جوەکانی جیهانن هەڵوێستی ئەمریکا و ئەوروپا دیاری بکەن ،ئەوە ئیسراییلە لە پشتییانەوەیە نەك پێچەوانەکەی !.
PM:04:49:15/06/2025
ئه‌م بابه‌ته 964
جار خوێنراوه‌ته‌وه
هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی