ڤلادیمر پوتن - عەرابی دیموکراسی

‌د. ئەمیر حسێن

پوتن وەک چارەسەرێک بۆ کۆتاییهێنان بەجەنگ، لەگەڵ ئۆکرانیا،داوایکرد ئۆکرانیا بخرێتە ژێر دەسەڵاتی نەتەوە یەکگرتوەکان ، سەرانی ئەم دەسەڵاتە، سیاسیەی ئێستا ، بەتایبەت مەبەستی زێلنسکیە، دوربخرێنەوە، لەژێر چاودێری نەتەوە یەکگرتوەکاندا، هەڵبژاردنێکی نوێ ئەنجام بدرێت ، دواتر ئەودەسەڵاتەی لەدەرئەنجامی، لێکەوتەی هەڵبژاردنەکە دێتە پێشەوە، لەگەڵیدا ڕێکەوتن واژۆبکرێت، بۆ کۆتایی هێنان، بە جەنگ و چارەسەری کێشەکان ، پوتن پێیوایە ،دەسەڵاتدارانی ئێستا، ڕەوایەتیان لەدەستداوە، زێلنسکی دیکتاتۆرە، وەخۆی سەپاندوە، بەسەر بڕیاری جەنگ و ئاشتیدا، لە ئۆکرانیا، بە بیانگەی ئەوەی، زێلنسکی ساڵێک بەسەر،  وادەی سەرۆکایەتیەکەیدا تێپەڕیوە، لە (٢٠/٣/٢٠٢٤) وادەکەی کۆتایی پێهات، بەڵام بەپێی دەستوری ئۆکرانیا، کاتێک وڵات لە حاڵەتی جەنگدابێت، ناکرێ هەڵبژاردنی پاک وە دیموکراتی ئەنجام بدرێت ، تەنانەت ئۆپۆزسیۆنی ئۆکرانیاش، پێیان وایە، لەم کاتە هەستیارەی ئێستادا،ئامادەنین سەرکێشی،بە وڵاتەکەیان بکەن، بچنە نێو پرۆسەی هەڵبژاردنەوە، ئەم قسانەی پوتن، دوای ئەوەدێت، کە تڕەمپ بەهەمان شێوە، بۆ مەبەستی فشاری زیاتر، لەسەرزێلنسکی، واژۆکردنی ڕێکەوتنی کانزا بە بەهاکان ، زێلنسکی بە دیکتاتۆر ناوهێنا .

بەڵام پرسیارەکە ئەوەیە، بەڕاست زێلنسکی دیکتاتۆرە ؟ ئایە پوتن ترسی لە دیکتاتۆرێکە،هاوسنوریبێت لەگەڵیدا؟. وەکو لۆکاشینکۆ،(سەرۆکی بیلا ڕوسیا، لەم ساڵدا بۆخولی حەوتەم هەڵبژێردرایەوە، زیاتر لە «٣٠» ساڵە لە دەسەڵاتە)، یان ترسی جدی، لە هاوسنورێکی دیموکراسی بە فۆڕمی ڕۆژئاواهەیە ؟ وەکو ئۆکرانیا ؟ ئایە چارەگە سەدەیەک، مانەوەی پوتن لە کرملن، وەگەرەنتی مانەوەی،لەپۆستەکەی تا ساڵی (٢٠٣٦)، دوای هەمواری دوەمی دەستوری ڕوسیا، لە ساڵی ( ٢٠٢٠)، دەکرێ چی ناولێبنرێت ؟ نمونەیەکی جوانی دیکتاتۆری، یان نمونەیەکی ناشیرینی دیموکراسی؟ هەربەڕاست، پوتن لەبری ئەوروپا، بوە بە عەرابی دیموکراسی ؟

ئەم پێشنیارەی پۆتن ، جگە لە بەرزکردنەوەی، سەقفی داواکاریەکان، بۆ ئاستێکی چاوەڕوان نەکراو، شتێکی تر نیە. لە دوای دەستپێکردنی، کردەوەسەربازیەکانیان، بۆ سەر ئۆکرانیا، وە کاردانەوەی ڕۆژئاواییەکان،بە درێژایی ئەم سێ ساڵەی جەنگ، هەرگیز ڕوسەکان، خۆیان لە هەڵوێستێکی، ئاوا بەهێز نەبینیوە، چ لە مەیدانی جەنگ، وە لەسەر مێزی گفتوگۆ ، پوتن زۆر بەشانازیەوە دەڵێت :جڵەوی بژاردە ستراتیژیەکان، لەدەستی ئێمەدایە .

ئەگەرچی داواکەی پوتن ،هەرزوو لەلایەن، وتە بێژەکەی کۆشکی سپیەوە ڕەتکرایەوە،کاتێک وتی، دەسەڵاتی سیاسی لە ئۆکرانیا، پەیوەندی بە هەڵبژاردەی گەلی ئۆکرانیا، وە دەستورەکەیەوە هەیە، نەک سەپاندنی بڕیاری،هێزێکی دەرەکی ،(ئەنتۆنیۆ گویتش)سەرۆکی نەتەوە یەکگرتوەکان،جەختیکردەوە،دەسەڵاتی سیاسی لەئۆکرانیا، ڕەوایەتی لە گەلی ئۆکرانیاوە وەرگرتوە، خودی تڕامپیش لە چاوپێکەوتنێکی،کەناڵی(NBC)وتی: من لە پوتن توڕەم ، تەنانەت هەڕەشەی کرد، باجی لە (٢٥٪) تا دەگاتە (٥٠٪) ، دەخاتە سەر کەرتی نەوت، و وزەی ڕوسیا، گەربەدەنگ بانگەوازی،ئاشتیەوە نەیەت، بەڵام تڕەمپ هەمیشە گرەو،لەسەر پەیوەندی کەسی، نێوان خۆی و پوتن دەکات ، بەردەوام جەخت دەکاتەوە، متمانەی بە پوتنە، تەنانەت لە بەرامبەر،خواستی ئۆکرانیەکان، بۆ گەرەنتی ئاسایشی نیشتمانی وڵاتەکەیان، دوای کۆتایی جەنگ دەڵێت : من متمانەم بە پوتنە ، ئەمەش باشترین گەرەنتیە !! ، ڕەنگە ئەم متمانە، سەرچاوەی، لە و نوێژو دوعایانەوە گرتبێت، پوتن بەپەلە، لە کەنیسەی ئۆرثۆدۆکسی مۆسکۆ، کاتێک دەست بەرەو ئاسمان، ئەنجامیدا بۆ سەلامەتی، دوای هەوڵی تیرۆرکردنی تڕەمپ ، لە کاتی هەڵمەتەکانی هەڵبژاردندا.

      ئەم هەڵوێستانە ترسی لای ئۆکرانیا، وە ئەوروپیەکان دروست کردوە ، پڕۆسەی ئاشتی،وەکوساڵی(٢٠١٤)، تەنها کاتی وە بۆ ماوەیەکی دیاریکراوبێت، وەک پشویەک بۆ هێزەکان، دووبارە خۆڕێکخستنەوە، ئەمەش ئەگەری سەرهەڵدانەوەی جەنگ، بە کراوەیی دەهێڵێتەوە.

ئێستا ئاماژەکان، تادێت ڕونتردەبنەوە، ئەمریکا هەمو هێزی فشاری خۆی، بۆسەر چین وە ئێران ئامادەدەکات لە ئایندەدا، لە ڕوی سیاسی ئابوری وە سەربازیەوە، لەسەردانەکەی ئەم دواییەیدا بۆ دورگەکانی گرینلاند،( بەستەڵەکی باکور)، ( جی دی فانس)،جێگرەکەی تڕامپ، بە ئاشکرا دانی بەوەدانا، ئەم دورگانە بۆ ئاسایشی نیشتمانی، ئەمریکاو جیهان گرنگن، تەنانەت تڕامپ دەڵێت:ئەگەربە جەنگیش بێت دەبێت بەدەستی بهێنین،ئەم هەڵوێستە وەک ئامادەکاری سەیردەکرێ، بۆ ململانێی ستراتیژی نوێ،لە ئایندەدا،هەروەها نامەهەڕەشە ئامێزەکانی، بۆ بەکارهێنانی هێزی سەربازی دژی ئێران، لەم ڕۆژانەدا، لەهەمان چوارچێوەدان .

لەکۆتایدا هەفتەی پێشو، هاوپەیمانی ئارەزومەندان،(تحالف الراغبين)،تائێسیا نزیکەی زیاتر،لە (٣٠) وڵاتی ئەوروپی،ئامادەییان پێشانداوە،بەشداربن تیایدا، بۆ پشتیوانی ئۆکرانیا، لە پاریس کۆبونەوە، هەمو هەوڵەکانیان بۆ خۆ ئامادەکردنە، لەڕوی سەربازی، بەتایبەت پڕچەک کردنی سوپاکانیان، وە هاوکاری ئۆکرانیا ، تەنانەت ئامادەن هێزی سەربازی بنێرنە نێو خاکی ئۆکرانیا،ئەمە جگە لە تەرخانکردنی، بوجەی قەبە، بۆسەرمایەگوزاری لە ڕێکخستنەوەی هێزە سەربازیەکانیان، وە تەکنۆلۆژیای سەربازی، لەچوارچێوەی ناتۆ، لە بەرامبەردا، لاڤرۆڤ دەڵێت: ئەوروپا هەڵە مێژویەکانی، دوبارە دەکاتەوە، کاتێک سوپا ئامادەدەکات، بۆ ڕوبەڕوبونەوەی ڕوسیا،چارەنوسی ناپلیۆن و هیتلریان بیر دەهێنێتەوە، داوادەکات پەند لەو مێژوە وەربگرن .

ئەم هەڕەشانە لە کاتێکدایە،ڕۆژانە هێرشی چڕی ئاسمانی، بەتایبەت لە ڕێگەی درۆنەوە، بۆسەر شارو ناوچەکانی ئۆکرانیا، نەک نەوەستاوە یان کەمی نەکردوە،لەکاتێکدا پرۆسەی ئاشتی، لە سعودیە لەگۆڕێدایە،  بەڵکو بەپێچەوانەوە زۆر زیادی کردوە، ئۆکرانیەکان هەموو ئەو هەڵوێست، وەکردەوە دوژمنکارانە، بە هەوڵی خۆدزینەوە لە ئاشتی ناودەبەن، لە پێناو درێژەدان بەجەنگ وە داگیرکاری زیاتر .


                                                          


PM:03:07:08/04/2025

ئه‌م بابه‌ته 1132 جار خوێنراوه‌ته‌وه‌‌



هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی