پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان لە کوردستان و مەترسییەکانی سەر ئاسایشی نەتەوەیی

 پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان هەمیشە لە ژێر کاریگەری چەندین هۆکاردان، یەکێک لە گرنگترینیان ڕۆڵی حکومەت و ڕێکخراوە ناحکومییەکانە. لەم ڕووەوە ئەو کێشەیەی کە بە ڕوونی لە کوردستان و ناوچە هاوشێوەکانی دیکەدا دەبینرێت ئەوەیە کە هەر هێز و لایەنێک بۆ خۆی لینکێکی راستەوخۆ یان ناراستەوخۆ بۆ خۆی دروست کردوە لەگەڵ ووڵاتانی ئیقلیمی و ووڵاتان ، کە لە راستیدا هیچ هێز و  لایەنێک بە تەنیا ناتوانێت پەیوەندی لەگەڵ وڵاتێکی دیکە لە دەرەوەی سنوورەکانی خۆی دروست بکات و بڕیار لەسەر ئەو وڵاتە بدات. ئەم دۆخە دەتوانێت مەترسی گەورە لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی دروست بکات.

بارودۆخی کوردستان وەک هەرێمێک کە خاوەن شوناسێکی نەتەوەیی و کولتوری ناوازە ،هەمیشە لە ناوەندی سەرنجی نێودەوڵەتیدا بووە . گروپ وحیزب و لایەنە کوردییەکان بە تایبەت لە عێراق ، تورکیا و سوریا بە هۆی مەیلی لایەنگری سەربەخۆیی ، رووبەرووی کێشەی جددی دەبنەوە لە پەیوەندییە نێودەوڵەتیەکاندا .

بە هۆی نەبوونی دانپێدانانی نێودەوڵەتی و پشتیوانی دژبەیەک لەلایەن وڵاتانی جیاوازەوە، ئەم گروپانە ناتوانن بە تەنیا لەسەر شانۆی سیاسی جیهانی مامەڵە بکەن.

ئەو بابەتە گرنگ و کێشەکانی پەیوەندییە نێودەوڵەتیەکان کە بریتین لە :-

١- نەدانی دانپێدانانی فەرمی ،زۆرێک لە گروپە کوردییەکان بەتایبەت لە باشوری کوردستان وەک قەوارەیەکی سەربەخۆ لەلایەن کۆمەڵگەی نێودەوڵەتییەوە دانپێدانانیان پێناکرێت .ئەم دانپێدانەنانە رێگری دەکات لە پەیوەندیکردن لەگەڵ وولاتانی دیکە لەسەر خۆیان و ڕۆڵیان لە بڕیاردانی نێودەوڵەتیدا هەبێت .

٢- بوونی کاریگەری ووڵاتانی  زلهێزەکان لەسەر ناوچەکە ، ووڵاتە زڵهێزەکانی وەک ئەمریکا و روسیا و وڵاتانی دراوسێ کاریگەرییەکی بەهێزیان لەسەر گۆران و  پێشهاتەکانی کوردستان هەیە . ئەم ووڵاتانە بە شێوەیەکی تایبەت بەرژەوەندییەکانی خۆیان لەبەرچاو دەگرن و لەوانەیە ئەم بەرژەوەندیانە لەگەڵ خواستی کورددا ناکۆک بن. لەم هەلومەرجەدا گرووپە کوردییەکان ناتوانن تەنیا لەسەر بنەمای بەرژەوەندییەکانی خۆیان هەڵسوکەوت بکەن.

٣- ململانیی بەرژەوەندییە ناوخۆییەکان ، لەناوخۆی کوردستان گروپ و لایەنە جیاوازەکان کێبڕکێ لەگەڵ یەکتر دەکەن.، تەنها لەسەر بنەمای بەرژەوەندی حیزبی نەک نەتەوەیی ، ئەم ململانێی بەرژەوەندییە ناوخۆییەکان ڕێگری دەکات لە یەکگرتن و یەکگرتوویی لە پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان و ئاسایشی نەتەوەیی دەخاتە مەترسییەوە .

٤- هەرەشەکانی ئاسایشی نیشتیمانی ، ناسەقامگیری سیاسی ، بێتوانایی دامەزراندنی  پەیوەندی کاریگەر لەگەڵ وڵاتانی تر دەتوانێت ببێتە هۆی ناسەقامگیری سیاسی لە کوردستان. ئەم ناسەقامگیرییە دەتوانێت ببێتە هۆی نائارامی ناوخۆیی و زیادبوونی گرژی لە نێوان گروپە جیاوازەکاندا.

٥- هەروەها زیاد بوونی نفوزی گروپە توندرەوەکان ،رنگە نەدان بە پێداویستییەکانی کورد و پشتگوێ خستنی داواکارییەکانیان دەتوانێت ببێتە هۆی زیادبوونی کاریگەریی گروپە توندڕەوەکان و هەڕەشە لە ئاسایشی نەتەوەیی بکات. لەوانەیە ئەم گروپانە ناڕەزایەتی و کێشەکانی ئێستا بقۆزنەوە.

٦-،لە دۆخێکدا کە کورد بە تەنیا نەتوانێت بەرگری لە خۆی بکات، لەوانەیە بەهۆی فشاری دەرەکییەوە بەر هێرشی سەربازی بکەوێت. ئەمەش دەتوانێت ببێتە هۆی قەیرانی مرۆیی و لێشاوی ئاوارەیی و  پەنابەران ..

لە کۆتاییدا راستیەکە ئەوەیە کە هیچ هێز و لایەنێک ناتوانێت پەیوەندی لەگەڵ وڵاتێکی تر لە دەرەوەی سنوورەکانی خۆی دروست بکات و بڕیار بۆ ئەو وڵاتە بدات. بارودۆخی کوردستان بە ڕوونی نیشان دەدات کە پێویستی بە هاوکاری  نێودەوڵەتی هەیە بۆ دامەزراندنی پەیوەندییەکی کاریگەر و بەردەوام لە گۆڕەپانی سیاسی نێودەوڵەتیدا. تەنیا لە ڕێگەی دیپلۆماسی و دیالۆگەوە دەتوانرێت ئەو کێشانەی هەن چارەسەر بکرێن و ئاسایشی نیشتمانی بپارێزرێن. ئەمەش پێویستی بە گرنگیدانی جددی بە پێویستی و داخوازییەکانی نەتەوەی  کورد و دروستکردنی سیستەمێکی نێودەوڵەتی دادپەروەر و شەفاف هەیە.

AM:09:08:17/01/2025

ئه‌م بابه‌ته 228 جار خوێنراوه‌ته‌وه‌‌

هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی