وەڵامێکی پێویست بۆ نووسەرو ڕووناكبیر محەمەدی مەسعود مەحەمەد
ئەبو کاروان
کاک محەمەد ی مەسعود محەمەد لە چەند بەشێکی پۆدكاستی ڕووداو (زارو نەتەوە) دا و ڕاشکاوانە و بێ پێچووپەنا لە وەڵامی پرسیارەکانی بەرنامەی ناوبراودا نەیشاردەوە كە لە كۆچكردووی باوكییەوە بۆی ماوەتەوە دژایەتی چەپەكان بكات و هەر ئەوەشە بوەتە هۆکار و سەرچاوەی بیركردنەوەكانی، ئەمەش بۆ ئێمەومانان حاڵەتێکی ئاسایە و نامانخاتە دۆخێکی واوە کە جێگەی تێڕامان و هەڵوێستە لەسەر کردن بێ، چونکە چی فیکر و فەلسەفەی بەڕێزیان و چی لێکدانەوەکانی مامۆستا مەسعود محەمەدی باوکیشی بەنسبەت چەپ و شیوعیەکانەوە بابەتێکی دیارو لەبەرچاوەو لەوە گەیشتووین کە ئەوان بەشێوەیەكی سادە گوزارشت لە فەلسەفەیەكی كلاسیكی دەکەن کە سەربە ئایدیا و بیر و ڕوانگەی دەربەگایەتیەو هەر ئەوەشە وایکردوە بەڕێزیان لە ڕادەبەدەر داكۆكی لە سیستەمی پاشایەتی و ئایدیایەکی مایەپووچی کۆمەڵگای دەربەگایەتی بکات بەشێوەیەك كە پێیوایە بەمانەوەی دەسەڵاتی پاشایەتی عێراق دەبووە خشتێكی زیوو بۆ عێراقییەكان.
ئەم جۆرە داکۆکیکردنەش، گەر بە ڕواڵەتیش نەبێ لەناخەوە حەز کردنە لە دیوەخان و گەڕانەوەی ئەقڵییەتی دەرەبەگایەتی و هەوڵێکە بە ئاراستەی دووبارە زیندوو کردنەوەی هەمان سێستەمی ئابوری و کۆمەڵایەتی و هەنگاوێکە دژ بە دیموكراسی، ئازادی بیركردنەوە و مافی مرۆڤ و ناتوانن ئەو پرۆسەیە هەرس بکەن کە گۆڕانکاریەکان لە چی ئاستێکدا و ئەمەش بەردەوام وەک گرێیەکی دەروونی کاریگەری لەسەر روئیا و جۆری بیرکردنەوەی هەڵگرانی ئەو ئەقڵیەتە دادەنێ، چونکە گەر وانەبوایە دەبوو کاک محەمەد لە گفتووگۆکانیدا ئاماژەی بەخەباتی مەدەنی و ئاشتییانەی وەثبەی كانون ی ١٩٤٦ و ئەو خۆپیشاندانە بکردایە کە تێیدا شاؤول طويق یان تیرۆر كرد، تەنانەت وەك كەسێكی ناسیونالیست لە سێدارەدانی چوار ئەفسەرەكەی كوردی لەبیر چووە كە لە ١٩ ی حوزەیرانی ١٩٤٧ لەسێدارە دران لە بەر ئەوەی بەشداری كاریگەریان ھەبوو لە كۆماری مھابات (عزت عبدالعزيز، مستەفا خۆشناو ، خەیرو اللە عبد الكریم، محەمەد مە حموود) ، ئەمە جگە لە قەتڵ و عام و لە سێدارەدانی دامەزرێنەرو سەركردەكانی حیزبی شیوعی عێراق (فەھدو حازم و ساڕم) لە شوباتی ساڵی ١٩٤٩ دا كە ئەو كاتە تەنھا بە چالاكی مەدەنیانە داكۆكییان لە گەلانی عێراق دەكردو ھەڵویستەكانییان ڕووندەكردەوە.
كاك مەحەمەد زۆر دڕدۆنگانە و بە ئەقڵیەتێکی دەرەبەگانە دەکەوێتە وێزەی چەپ و شییوعییەكان و وەک ئەوەی هەنگوێنی لە کونی داردا دۆزیبێتەوە كۆمەڵێ ڕستەو ووشەی سواوی سەردەمی سیستەمی پاشایەتی و دەرەبەگایەتی هێناوەو دەیەوێ لەوبەرنامەیەوە دووبارە پولیشیان بکاتەوە و دەڵێ (شیوعییەكان سووكایەتییان بە خەڵك كردوە، موڵكی خەڵكیان داگیركردوە، خۆێنڕێژ بوونە، دواتریش ھاوپیمانیان لە گەل بەعسەدا گرێداو بەگژ كوردا چونەتەوەو دژایەتی چەپی كوردیانكردوە
ھەروەھا لە چاوپێكەوتنەكەدا و لە ژێر کاریگەری هەمان ئەقڵیەتی دەرەبەگایەتی و ئەو بیروباوەڕە ژەنگاوییە، كە دەمێكە سواو و فڕێدراوە کاک محەمەد بێبەڵگە کۆڵێک قسە ڕیزدەکات و دەڵێ بیستوومە ئەوەندەی ئەمان كوردیان گرتووەو تەسلیمی حكومەتیان كردوە بۆ ئەوەی لە سێدارەبدرین كەسانی تر ئەو كارەیانەكردوە ، هەرلە چاوپێكەوتنەكەدا دەڵێ من منداڵبووم لە بەغدا ئەوەندەی لە شیوعییەكوردەكان دەترسام لەوانی تر نەدەترسام لەبەر ئەوەی ڕقیان لێم بوو چونكە كوڕی مەسعود محەمەدبووم و خەڵكی كەركوك و سلێمانی نەبووم.
من لێرەدا نامەوی داكۆكی لە چەپ و شیوعییەكان بكەم كە لێرەو لەوێ ھەڵەیان كردبێ وەكو كاردانەوەیەكیش بووبێت، دیسان نامەوێ پرسیاری ئەوە بكەم كەچوون و كەی سووكایەتییان بەخەڵك كردوە، چۆن موڵك و ماڵی خەڵكیان داگیر كردوەو خۆێن ڕێژبوونە چونكە ھیچ بەڵگەیەكی نەخستووەتە ڕوو، نووسینی بێ بەڵگەش ھیچ ئەرزشێك نایەڵێتەوە بۆ نووسین ، ناشمەوێ پرسیاری ئەوەی لێبكەم كە بۆچی و چوون ترساوە لە شیوعییە كوردەكان و لەوانی تر نا لەكاتێكدا شیوعییەكان ئەو سەردەمە خاوەنی یەك ھەڵویست و بیروباوەڕبوونە بەعەرەب و كوردو سەرجەم نەتەوەو پێكھاتەكان وەو دیارە ئەو ترسەی ئەو لە ئەنجامی كردارەكانی باوكییەوە بووە دژی چەپ و شیوعییەكان ، ئەگینا بۆچی بترسێ؟
بەهەرحاڵ من بەسەر هەموو ئەوانەدا تێدەپەڕم و دەمەوێ وردتر باسی ھاوپیمانی بەعس و حزبی شیوعی بكەم چونكە ئەم بەڕێزە لە گفتوگۆ و دیدارەکەیدا هەوڵی شێواندنی ڕاستیەکان دەدات و دەیەوێ دارەکە لە سەری شیوعیەکاندا بشکێنێ و وای دەخاتە ڕوو کە شیوعیەکان هۆکاری تێكچوونی دۆخی سیاسی ئەوکاتی عێراق بوون ، لەکاتێکدا پەیوەندییەكانی پارتی و بەعس و شیوعی و بەعس كە ھەر سێ لایەن كۆنگرەیان گرێداوەوھەڵسەنگاندنیان بۆ كردوە و ھەڵەكانیان خستوەتە ڕوو بەتایبەتی كۆنگرەی بەعس لە ساڵی ١٩٧٩ كەچوون ھۆكاری تێكچوونی ئەو بەرەیەی خستوەتە ئەستووی حیزبی شیوعی كە لەگەرمەی گرێدانی بەرەدا حشع چوون دژایەتی دەوڵەت و بەعسی كردوەو داكۆكی لە پرسی نەتەوەیی گەلی كوردستان كردوە.
لەلایەكی ترەوە كاك محەمەد ئەوەی لە بیرچووە كە هاوپەیمانی شیوعی و بەعس لە دوای سێ ساڵ پێكھات دوای ڕێككەوتنی پارتی و بزوتنەوەی كوردایەتی لە ١١ی ئازاری ١٩٧٠ لە گەل حیزبی بەعس ، پارتی بە پێنچ وەزیرو بەڕێوەبردنی سەرجەم ئیدارەكانی پارێزگاكانی ھەولێرو سلێمانی و دھۆك ، شایانی باسە حیزبی شیوعی لەو سەردەمە ھاوكارو شەریكی پارتی و بزوتنەوەكە بوون بۆ ماوەی حەوت ساڵ و جگە لە پشتگیری خەباتی سیاسی بەشداری كاریگەری خەباتی پێشمەرگایەتی بوون و چەندین داستان و نەبەردی یان تۆمار كرد بەڵام پارتی بەڕێوەبەری ناحییەیەكی بە ڕەوانەزانی بۆ ئەم حیزبە.
ئەوەی كە تائێستاش باسدەكرێت ئەوەی كورد بەدستیھێناوە لە ڕێككەوتنی ١١ ی ئازار لەدوای ڕووخانی بەعسیش بەدەستنەھاتووە ، ئەوەی كتێب و چاوپێكەوتن و نووسینەكانی سیاسەتمەدارو بەرپرسە ئەمریكی و ئێرانی و ئیسرائیلییەكان و سەركردەكانی ئەو سەردەمەی پارتی بخوێنێتەوە دەسەلمێنری كە ئەو دەوڵەتانە چەند كاریگەریان ھەبووە لەھەڵگیرسانەوەی شوڕش و تێكچوونی بارودۆخەكە.
ئەو سەردەمە حیزبی شیوعی وەك ھاوپیمانێكی پارتی زۆر ھەوڵیدا پێكەوە ھەردوو لایەن فشار بكەنە سەر حكومەتی عێراقی بۆ ئەوەی بەندەكانی ١١ی ئازار جێبەجێبكەن لەكاتێكدا ڕێككەوتن كرابوو كە ١٥٠ ھەزار پێشمەرگە وەكو پاسەوانی سنوور چەكدار بكرێن ، بەڵام بە پێچەوانەوە پارتی ڕۆژ لەدوای ڕۆژ دوور دەكەوتەوە لە حیزبی شیوعی و ئازاری كادرو پێشمەرگەی حیزبی دەداو زیندانی دەكردن، ئەمە لە کاتێکدا کە سەرکردایەتی کورد لە ١٩٧٠ دا دەستی بە دانوستان کرد لەگەڵ حکومەتی عێراقیو دواتریش ڕێککەوتنامەی ١١ ی ئازاری لێکەوتەوە، حیزبی شیوعی وەک هێزێکی کاریگەری سەر گۆڕەپانی سیاسی عێراق بەشێکی گرنگ بوو لە بزوتنەوەی ڕزگاریخوازی کوردستان و داکۆکیکارێکی سەرسەختی مافە ڕەواکانی گەلی کورد بوو.
دواجار و پێش ئاڵۆزبوونی پەیوەندییەكانی پارتی و بەعس بەتەواوەتی، بەعسییەكان داوایانكرد وەفدیكی حزبی شیوعی و بەعس پێكەوە سەردانی بارزانی یادی بەخێر بكەن بۆئەوەی گفتوگۆكان نەگاتە بنبەست و نەچنە شاخ و دەرگای گفتوگۆكردن دانەخرێ ، بۆ ئەومەبەستەش یادی بەخێر دكتور ڕەحیم عەجینە ئەندامی سەركردایەتی حیزبی شیوعی لەگەل وەفدێك سەردانی كوردستان دەكەن و یادی بەخێر سامی عبدالرحمن لە گەل وەفدێك لە ئاكرێ پێشوازییان لێدەكات و ڕاستەوخۆ دەڵێ پێویست ناكات شیوعییەكان بەشداربن لە گفتوگۆکاندا و پێویستە بگڕێنەوە.
پێداگری حیزبی شیوعی بۆ بەشداریكردن لەبەرە بۆ ئەوە بوو لەگەل پارتی پێكەوەبن و داخوازییەكانی گەلی عێراق و كوردستان بچەسپێنن وەكو دوولایەنی بە ھێزی ئەو سەردەمە بەڵام پارتی بێگوێدانە مێژووی پەیوەندیەکانی لە گەڵ شیوعیەکانی عێراق و هەڵوێستی ڕاشکاوانەی حزبی شیوعی لە مەڕ مەسەلەی مافە ڕەواکانی گەلی کورد ، دەستی دایە تێرۆركردنی شییوعییەكان و بۆ ئەمەش چەندین نموونەی زیندوومان لە بەردەستە، لەوانە تێرۆركردنی فكرت جاوێد ئەندامی كۆمیتەی پارێزگای سلێمانی و بیاسڵێوە لە شقڵاوەو بەدیل گرتن و شەھیدكردنی ھاوڕێیان لە خدرو وەلی و ھێرشكردنە سەر ھاوڕێیانمان لە قاتەكانی دووانزەئیمام و شەھیدكردنی ئەحمەد تاوسانەو مام عەباس وئەحمەدفتاح لە كاتێكدا ئەم سێ فەرماندەو پێشمەرگەی حیزبی شیوعی پێش چەند ڕۆژێك ھەر لە دێی ١٢ ئیمام سێ پێشمەرگەی پارتی بەدیلدەگرن و دوای چەند كاتژمێرێك ئازادیان دەكەن،هەرورها کۆمەلکوژی ١٢ کادیری شیوعی بەدەستی عیسا سوار لە ناوچەی بادینان لە کاتی گەڕانەوەیان لە دەرەوەی وڵات و تا ئێستا تەرمەكانیان ڕادەستی كەس و كاریان نەكراوە ...ھتد.
دیارە سیاسەتی حیزبی شیوعی لە ساڵانی (بەرە ) ( بەرگری لەخۆ کردن ) بوو ، نەک وەک ئەوەی نووسەر بەبێ بەڵگە باسی دەکات ( بەلگەش بۆ راستی ئەو بابەتە / بریاری سەرکردایەتی حشع بوو کە دژایەتی شۆرش و سەرکردایەتی شۆرش نەکات )! هەروەها ئەو بەرگرییە سەرسەختەی سەرکردایەتی حشع لە دۆزی کوردو کوردستان لەکۆبوونەوەکانی (بەرە )بەئامادەبوونی خودی سەددام حسین و نەعیم حەداد ( بەبەلگە قسە دەکەم - نامیلکەی سەنگەرێک یان دووسەنگەر بخوێنەوە - نووسینی سەددام حوسێن ).
كاك محەمەد وەک چۆن بڕیاری داوە نابابەتیانە دیدوبۆچونی خۆی لە مەڕ حزبی شیوعی بخاتە ڕوو ئاواش باسی ئەو حقیقەتە ناكات كە چوون حیزبی شیوعی لە نێوان بەرداشی سەركردایەتی بزوتنەوەی كوردایەتی بە پشتگیری و ھاوكاری ئەمریكاو ئێران كە ئاراستەی ئەم بزوتنەوەیان بەدەستەوە بوو و خاوەنی كۆتا بریار بوون و پێكھاتنی بەرە لەگەل بەعس كە ئەو كاتە چەندین ھەنگاوی گرنگی نابوو بۆ خزمەتكردنی گەلی عێراق و كوردستان لەكەرتەكانی تەندروستی و پەروەردەو كشتوكاڵ... ھتد.
لەلایەكی ترەوە كاك محەمەد باسی ترسی خۆی دەكات لەشییوعییەكان لەبەر ئەوەی لەلایەكەوە كوڕی مسعود محەمەد بووەو لەلایەكی ترەوە خەڵكی سلێمانی و كەركوك نەبووە ، گەر بڕوای وابوو بێت كەلەبری باوكی لە شییوعییەكان ترسابێ ڕاستی تێدایە ، ئەگینا دیوی دووھەمی قسەکانی زۆر دوورە لە ڕاستیەوە، چونکە شیوعیەکان لە هەموو کات و سەردەمێکدا و وەک هێزێکی مارکسی بێ جیاوازی نەتەوەو ئاین و شارچێتی لە پرۆسەی خەباتی سیاسی و حزبی خۆیدا مامەڵەی کردوەو هیچکات سڵی لەوە نەکردۆتەوە کە چۆن لەمپەرە کلتوریە باوەکان تێپەڕێنێ و یەکەمین هێزی سیاسیش بوە لە خەباتی چەکداری و ڕێکخستنی حزبیدا پێشمەرگەی ژن و سەرکردە و کادری بێجاوازی ناوچەگەرێتی پێگەیاندوە و بگرە ئەوەندەی سەركردەو كادیرەكانی حیزبمان خەڵكی ھەولێربوون خەڵكی سلێمانی و كەركوك نەبوون و حیزبیش خاوەنی یەك دیدو بریاری فیکری و سیاسی بووە.
لەگەڵ هەموو ئەوانەشدا هیچکاتێک کوشتوبڕو زیندانیکردنو سەرنگومکردنی شیوعییەکان بەدرێژای مێژووی دروست بوونی تا ئەمڕۆ نەیتوانیوە چرکەیەک لە ورەی پۆڵاینی شیوعیەکان کەمکاتەوە و هەردەم و سەرەڕای نوشستی و هەوڵدان بۆ لەنێوبردنیشی شیوعییەکان وەک هێزێکی گەورەو کاریگەر هەمیشە لەسەر شەقامەکان و لە بەرەی گەلدا بوونەو کەس نیتوانیوە ئەو ڕاستیە بشێوێنێ.
بۆیە بەلای ئێمەوە دەربڕینی ڕاو ڕایجیاوز پێویستیەکی ژیاریە و دەبێ ھەمیشە بەدڵێكی گەرم و سەرێكی ساردەوە ھەڵسەنگاندن بۆ مێژووی سیاسی و کلتوری کۆمەڵگا و ڕووداو پێشهاتەکانی ئێستاو ڕابوردو بكەین و سوود لە ئەزموونی شکستخواردوو گێژاوی کێشمەکێش و ململانێکانی ڕابردوو وەرگرین و جارێكی تر چەقۆ تێژ نەكەینەوە دژی یەكتر و چیتر تۆی دووبەرەكی نەچێنین.
AM:10:47:23/06/2024
ئهم بابهته 620
جار خوێنراوهتهوه
هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی