لەڕوانگەی چینایەتیەوە بەشداری سیاسی و چرکە ساتەکانی

‌عوسمان زیندانی‌

دەسەڵات دۆخێکی دروست کردوە کاتێ دەچیت بۆ دەنگدان وادەزانی ئەمە کۆتا بەشداری سیاسی تۆیە لەدیارکردنی نەخشەی سیاسی و شێوازی حکومڕانی ودەسەڵاتدارێتی تیدا خۆت دەبینیت ئەوە تۆیت بەردێک دانا لەسەر تەلاری سیاسی ووڵات و نوێنەری خۆت دیاری کرد و گوزارشت لە دەنگ و ئیرادەی راستەقینەی خۆت کردوە، بەڵام ڕاستیەکەی وانیە و کاتی هەڵبژاردن و دەنگدان یەکێکە لە چرکەساتەکانی بەشداری سیاسی، بەشداری کردنی ڕاستەقینە و تەواوەتی لە ژیانی سیاسی بریتیە لە هاوبەشی کردن لە کۆی پرۆسەی ژیانی سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتی و کلتوری، پێش هەڵبژاردن و لەکاتی هەڵبژاردن و دوای تەواو بوونی پرۆسەکە و لەژیانی سیاسی و ئاسایی ڕۆژانەدا.

ئەوەی لەئێستای هەرێمی کوردستاندا هەیە تەنها چرکەساتی دەنگدانە و پاشان هیچ یەکێک لە بنەما گرنکەکانی هاوبەشیکردنی سیاسی هاونیشتمانیان لەبەر چاو ناگیرێ بەگشتی و چینی کرێکار و خەڵکی زەحمەتکێش و توێژە پەراوێز خراوەکان بەتایبەتی. بۆ ئەم مەبەستە بەشداری سیاسی لەسەر چەند ئاست و بوارێکدا شەنوکەو دەکەین بزانین چۆنە؟

جارێ ئەم مەسەلەیە لەبنەڕەتەوە پەیوەستە بەدوو مەسەلەی گرنگەوە:
یەکەمیان: بوونی یاسایەکی دیموکراتی و بوونی سەرژمێری ڕاستەقینە و دامەزراوەی سەربەخۆ بۆ سەرپەرشتی پرۆسەی هەڵبژاردن و قۆرخ نەکردنی حکومەت بۆ ژیانی سیاسی و ئیداری و ئابووری.

دووەم: رەخساندی هەلومەرجی یاسایی و دیموکراتیانەی تەواو و ڕەچاو کردنی پێوەری دیموکراتی کۆمەڵایەتی و دابین کردنی ژیان و فرسەتی یەکسان بۆ هەمووان لە ناو دامەزاروەکانی دەوڵەت و ژیانی ئابووری و کۆمەڵایەتی ناو کۆمەڵگەدا.

لە هەمان کات لەسەر ئاستی ئەو نوێنەرەی هەڵبژاردوە یان دامەزراوەکە خۆی کە پەرلەمانە دەبێت خاوەن ئیرادە بێت لەکارو هەڵوێست و بڕیارەکانیدا.

ئێستا لە هەرێم یاسایەکە بۆ هەڵبژاردن هەیە کە بوار زیاتر دەڕەخسێنێت بۆ مشارکەی سیاسی زۆرترین لە ئەحزاب و گروپ و کەسایەتی جیاواز، بەڵام کۆمسیۆنی سەربەخۆ وجودی نیە بۆ سەربەرشتی پرۆسەی هەڵبژاردن و سەرژمێری ڕاستەقینە نیە، کە ئەمەش یەکێکە لە گرفتە سەرەکیەکان و لە هەمانکاتدا هەوڵی زۆریش هەیە بۆ گۆڕینی یاسای هەڵبژاردن لە یەک بازنەییەوە بۆ فرە بازنەیی کە زیاتر قۆرخکاری دروست دەکات.
 
لەسەر ئاستی پەلەرمانتاران و فراکسیۆنە جیاوازەکان ڕێکری دەکرێت لەکار و دەربڕینی ڕای خۆیان یان لێدان وسوکایەتیکردن پێیان لەناو حەرەمی پەرلەماندا لە باشترین حالەتدا گوێ بەداخوازی و یاداشتنامەکانیان نادرێت، لەهەمان کاتدا سەرۆکایەتی پەرلەمان و لیستی زۆرینە لە ژێر هەژموونی چەند گروپێکی دەست ڕۆیشتووی ناو حزبە دەسەڵاتدارەکان کە تەنها بۆ بەرژەوەندی ئابووری خۆیان کاردەکەن پەرلەمان پەک دەخەن یان بەرنامەکانی پەرلەمان بەوویستی ئەوانەی لەدەرەوەی پەرلەماندان جیبەجێ دەکەن.
 
لێرەدا خەڵک مافیەتی بپرسێت ئەمە چ بەشداریەکی سیاسیە لەناو بەرزترین دامەزراوەی یاسادان و چاودێری کردندا؟ لەسەر ئاستی ژیانی ڕۆژانەدا کاتێ چین و توێژێکی کۆمەڵایەتی ناڕازی دەبێت بە بڕیارێک یان سیاسەتێکی دەسەڵات، مافی خۆیەتی لە ڕاگەیاندنەکان لەچالاکی سیاسی و کۆمەڵاتی هەمەجۆردا تعبیر لە ڕای خۆی بکات، لەڕێگەی نووسین و ڕاگەیاندن و گردبونەوە و خۆپیشاندان و چالاکیە جەماوەریەکانەوە، بەڵام ئەوەی دەبینین لەسەرانسەری هەرێمی کوردستان ڕۆژانە پێشلکاری دەکرێت بەرامبەر دەربڕینی بیرو ڕای ئازاد
و خستنە ڕووی ڕەخنە و گلەیەکان ، ڕۆژنامەنوسان دەستگیر دەکرێن و لەباشترین حاڵەتدا ڕێگریان لێ دەکرێت و خۆپیشاندان سەرکوت دەکرێت و چالاکوانان لەژووری ئینفردیدا زیندانی دەکرێن و لەهەمانکاتدا هەوڵی چاوەشەکارانە دەدرێت لەلایەن ناوەندی دەسەڵات و دامەزراوە ئەمنیەکانەوە بۆ بەلاڕێدابردنی چالاکەی سیاسی و مەدەنیەکانی جەماوەر و داواکانیان.

لەسەر ئاستی ژیانی ئابووری و کۆمەڵایەتی خەڵکیان لە هەژاری و بێکاری و نەبوونی خزمەتگوزاریدا ڕاگرتوە و هەموو بوارەکانی ژیانی ئابووری و بازرگانی و داهاتی نیشتمان لە ژێر چنگی کەمینەیەکی بۆرجوازی مشەخۆر دایە و بەردەوام لە هەوڵی بێ ئیرادەکردنی سیاسی جەماوەرەکەدان، کاتێک هەوڵ وکۆشش دەکات بۆ بەدەست هێنانی نان و کار و ئازادی و بەدەستهێنان ژیانێکی ئاسایی ڕووبەڕووی دەسەڵاتێکی توندو تیژ و خەڵەتێنەرو و سەرکوتگەر دەبێتەوە.

ئەمانە بەشێکی گرنگی مافی بەشداری سیاسین کە ڕۆژانە پێشێل دەکرێت ، تەنانەت ئەکەر چالاکیەکی دیاکراو و زۆر نەرم ڕێگە پێ بدرێت بەڵام دواجار گوێ بە داخوازیەکە نادەن ، ئەگەر ئیمزا کۆکردنەوە بێت یان بابەتێکی سایسی یان خستنە ڕووی پرۆژە یاسایەک یان هەڵوەشاندنەوەی بڕیارێکی حکومەت ، نمونەی ئەوەی جەماوەر داوادەکات بەنزین هەرزان بکرێ یان.

بێکاری نەمێنێ، یان خزمەتگوزاری گشتی بمێنێ و نەدرێتە کەرتی تایبەت، بەڵام دەسەڵات گویێ لێ ناکرێ و بەردەوامە لەسەر بەرنامەی خۆی ، لێرەدا پرسیارێکی گرنگ سەرهەڵدەدات ئایە چ مانایەک دەمێنێتەوە بۆ بەشداری سیاسی کاتێ خواستێکی جەماوەری جیبەجێ ناکرێت ؟ کاتێ گەل دەڵێ با دژی داگیرکاری دەوڵەتە هەرێمایەتیەکان بین بەڵام دەسەڵات بێ دەنگ و بێ هەڵوێستە و بگرە هاوکاریشە لەگەڵیاندا.

بەشداری سیاسی دیموکراسیانە ئەوە یە داخوازی جەماوەری بەهەند وەربگیرێ ، ئاڵوگۆر دروست بکات لە بەرنامە و سیاسەتی حکومەتدا، له فەزاری سیاسیدا ئازادی و چالاکی جەماوەری تیایدا هەموو ڕۆژێ بەشێک بێت لەنمایشی ناو ژیانی سیاسی، بەشداری سیاسی ڕاستەقینە ئەوەیە کە خەڵک برسی بێ نانی بۆ دابین بکرێ شۆفێر داوای بەنزینی کرد بەهەرزان بۆی دابین بکرێ، هەژاران و بێکاران یان کاری گونجاو یان بیمەی بێکاریان پێ بدرێت.

بۆیە ئەمەی هەیە لەم هەرێمە بەشداری سیاسی راستەقینە نیە و تەنها دەسەڵاتێکی بۆرژوازی مشەخۆری ستەمکارە و سەرمایەدارە و هیچی تر، دژی مووچە خۆران و کرێکاران و خەڵکی ئازادیخوازە.

دەبێت جەماوەر بەهۆشیارانە و بەبەرنامە بەشداری سیاسی بکات ولەچاوەڕوانی ساتە وەختی دەنگداندا نەبێت بەشداری سیاسی ڕۆژانە بۆ دابینکردنی داخوازی و پێداوویستیەکانی ڕۆژانە بۆ ژیانێکی پڕ لەکەرامەت باشترین بەشداری سیاسیە.


PM:11:47:22/06/2022

ئه‌م بابه‌ته 1620 جار خوێنراوه‌ته‌وه‌‌



هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی