قەیرانی هەرێمی کوردستان و کورد لە نا ئومێدیدا

‌دانا بەهادین

ھەرێمی کوردستان ئێستا ڕووبەڕووی یەکێک لە قۆناغە سەخت و مەترسیدارەکان بووەتەوە، بارودۆخی سیاسی و ئابووری و ئەمنی گەیشتووەتە خاڵە مەترسیدارەکان و ئازار و نادڵنیایی قوڵیان بۆ گەلی کورد دروست کردووە.

یەکێک لە سەختترین کێشەکان نەدانی مووچەیە، ماوەی سێ مانگە فەرمانبەرانی کەرتی گشتی لە مامۆستایان و پزیشکان و کارمەندانی حکومەت حەقدەستەکانیان وەرنەگرتووە، ئەمەش بۆتە هۆی سەختی دارایی لەڕادەبەدەر بۆ خێزانەکان لە سەرانسەری هەرێمەکەماندا. بەشی زۆرینەی خەڵک توانای پەیداکردنی پێداویستییە سەرەتاییەکانی وەک خواردن، دەرمان، یان دانی کرێیان نییە. دوکانەکان دادەخرێن، بزنسە بچووکەکان هەرەس دێنن و هەژاریش وەختە هەڵبکشێت بەرەر لوتکە. بێگومان نەبوونی مووچە متمانەی نێوان خەڵک و سەرکردایەتی سیاسیشی بە قورسی لەناوبردووە.

لە هەمانکاتدا هەرێمی کوردستان لە ژێر هێرشی ڕاستەوخۆدایە. هێرشی فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکان بیرە نەوتەکان دەکەنە ئامانج و زیان بە هێڵی ژیانی ئابووری ناوچەکە دەگەیەنن، هەناردەی نەوت لە ئێستاوە بە هۆی ناکۆکی نێودەوڵەتی و ناوخۆییەوە سنووردارە و ئێستا ئەم سەرچاوە جەوهەریەی داهات لە ژێر بۆردومان دایە. ئەم هێرشانە نەک هەر ژێرخانی ئابوری تێکدەدەن، بەڵکو پەیامێک دەنێرن کە بریتییە لەوەی هەرێمی کوردستان لاوازە. بێدەنگی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لە بەرامبەر ئەم هێرشانەدا هەست کردن بە گۆشەگیریی لای ئێمە وەک گەلی کورد زیاتر دەکات.

پەیوەندییەکانی نێوان حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵی عێراق لە خراپترین ئاستی ساڵانی ڕابردوودایە، بەغدا بەردەوامە لە ڕاگرتنی پشکی هەرێمی کوردستان لە بودجەی فیدراڵی و پرسی نەوت و داراییەکان وەک چەکی سیاسی بەکاردەهێنێت. دانوستانەکان چەندین جار شکستیان هێناوە و هیچ چارەسەرێکی ڕوونیش لە ئارادایە، ئەم ململانێ سیاسییە هەرێمی کوردستانی لە داڕمانی تەواوەتی ئابووری نزیک کردووەتەوە.

جگە لەم قەیرانانە، لە نێوهاونیشتمانیاندا  دوای دەیان ساڵ خەبات بە ئامانجی هێنانەدی خەونە سیاسیی و ئابورییەکانمان، بەڵام هەستیكی قوڵ بە نائومێدی هەیە، ئێستا گەلی کورد رووبەڕووی ئایندەیەکی پڕ لە ترس و ناسەقامگیری بۆتەوە. گەنجێکی زۆر کوردستان جێدەهێڵن، بەدوای ژیانێکی باشتردا دەگەڕێن لە دەرەوەی وڵات، لە کاتێکدا ئەوانەشی کە دەمێننەوە لە بێکاری و بێ پارەیدا دووچاری خەمۆکی بوون.

پێویستە حکومەتی هەرێمی کوردستان بەرپرسیارێتی هەڵبگرێت و بەپەلە هەنگاو بنێت. کاتی یەکڕیزییە نەک دابەشبوون، دەبێت سەرکردەکان پێداویستییەکانی خەڵک لە پێشینەی بەرژەوەندیی کەسی یان حزبی دابنێن، لەهەمانکاتدا دەبێت حکومەتی عێراق دان بەوەدا بنێت کە پاڵپێوەنانی هەرێمی کوردستان بۆ ناو لیتاوی قەیران نابێتە هۆی ئاشتی و سەقامگیری بۆ عێراق و ناوچەکە بە گشتی، هەروەها ئەکتەرە نێودەوڵەتییەکان دەتوانن ڕۆڵیان هەبێت لە وەستاندنی هێرشەکان بۆ سەر خاکی کوردستان و پاڵپشتیکردنی دانوستانی دادپەروەرانەی نێوان هەولێر و بەغدا، بێدەنگیان لەم دۆخە ئاڵۆزەدا ڕێکخراوە نێودەوڵەتیەکان و دەوڵەتە زلهێزە بەناو دیموکراسییەکان هێندەی تر لە رووی مرۆڤایەتییەوە دەخاتە ژێر پرسیارەوە.