لەنێوان (كۆمەڵ) و (یەكگرتوو) و (بزووتنەوەی ئیسلامیی) دا دەنگ و متمانە بەكامیان بدەین؟

‌پ. د. سەعید عەلی محەمەد

ئێستا لە كوردستاندا شان بە شانی هێزو لایەنە سیاسییەكانی تر هەریەك لە (كۆمەڵ) و (یەكگرتوو) و (بزووتنەوەی ئیسلامیی) بە سێ لیستی جیاواز دەیانەوێ بەشداری پڕۆسەی هەڵبژاردنەكان بکەن و، لە هەوڵی ئەوەدان زۆرترین دەنگ بۆ خۆیان كۆبكەنەوە! هەمووان كۆكن لەسەر ئەوەی ئەندام و لایەنگرو هەواداری هەر سێ لایەنە ئیسلامییەكە ئاواتەخواز بوون تاكە لیستێكی ئیسلامیی هەبووایە و بیتوانیایە هەمووانی لەخۆی كۆبكردایەتەوە و ژمارەیەكی پێوانەیی لە بەدەستهێنانی كورسی پەرلەمانییدا بۆخۆی تۆمار بكردایە بە ئامانجی ئەوەی لە داهاتوودا كاریگەریی لەسەر بڕیاری سیاسیی لە كوردستاندا دروست بكات و تەرازووی هێز تا ئەندازەیەك بگۆڕێت ، بەڵام لە ڕاستیدا نەبوونی ئەو (یەك لیستە ئیسلامیە) زۆرێك لە جەماوەرە ئیسلامییەكەی بێزارو بێ ئومێد كردووە و، جۆرێك لە دوودڵی و هەندێ جار بەدگومانی و ڕەشبینیشی بەرانبەر ئیسلامییەكان دروست كردووە!

ئەندام و لایەنگرو ڕێكخستنەكانی ئەو سێ لایەنە ئیسلامییچە ئێستا هەریەك لەلای خۆیەوە خۆی قوفڵ كردووە و بڕیاری كۆتایی داوە كە دەنگ تەنها بەو حیزبە دەدات كە ئەو ئینتمای بۆی هەیە ، یان بەجۆرێك لە جۆرەكان لێی سوودمەندە ، بۆیە ئەم وتارە ڕووی لەوانە نییە بە ئەندازەی ئەوەی ڕووی لە جەماوەرە دیندارە خۆڵەمێشیەكەیە ، واتە ئەوانەی كەسانی دینداری ناحیزبین و، هیچ جۆرە پەیوەندییەكیان بەو سێ لایەنەوە نییە جگە لە هاوسۆزییەكی باوەڕدارانە نەبێ ، كە ئەوانەش ئێستا سەرسام بوون و نازانن دەنگ و متمانە بە كام لیست لەم سێ لیستە ئیسلامییە بدەن ؟ ئەوان دەپرسن : ئایا لیستە ئیسلامییەكان جیاوازییان هەیە ؟ ئەگەر جیاوازییان هەیە كامەیە جیاوازییەكانیان ؟ ئێمە چۆن باشترینی ئەم سێ لیستە ئیسلامییە بناسینەوە؟! بۆ وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارانە بەپێویستم زانی ئەم چەند خاڵەی خوارەوە بخەمەڕوو:

یەكەم : مەعلومە تەفرەقە و پارچە پارچە بوون یەكێكە لەو دەردە كوشندانەی کە لەڕابردوو و لە ئێستاشدا بەرۆكی ڕەوتە ئیسلامییەكەی لە جیهانی ئیسلامیی بەگشتی و كوردستانیش بەتایبەتی بەرنەدواوە و خراپترین ئاسەواریشی بەسەر كاروان و پڕۆژەی كاری ئیسلامییەوە بەجێهێڵاوە و تا ئەم ساتەوەختەش هەمووان بەدەستیەوە دەناڵێنن! بۆیە دەمەوێ بڵێم چ لایەنێك لەم پارتە سیاسییە ئیسلامیانە كەسی یەكەمیان یان قیادەكانیان بەدرێژایی كاری حیزبیی و تەمەنی چالاكی ڕێكخراوەیی خۆیان لە قۆناغە جیاجیاكاندا كەمتر تێوەگلاوە یان تێوەگلاون لە دروستكردنی ناكۆكی ناوخۆیی و قووڵكردنەوەی برینەكان و تەغزیە كردنی تەفرەقە و بەئاڕاستەبردنی حیزبەكە بەرەو لاوازیی و لێكترازان و پارچەپارچە بوون ، چ كاتێك كەسانی نێو قیادە لە قۆناغێک لە قۆناغەكاندا بەشێك نەبووبن لە پیلانێكی ناوخۆیی نێو حیزب یان پیلانێكی دەرەكیی دەرەوەی حیزبەكە بۆ بەهێزكردنی گیانی تەكەتول گەرایی و تێكدانی یەكڕیزیی نێو حیزبەكە ، چ كاتێك ئەم قیادەیە چ بە ئاشكراو چ بە نهێنی و لەپشت پەردەوە و بێئاگاداری و گەڕانەوە بۆ سەرۆكی حیزبەكانیان كە پێشتر تیایدا پۆستی باڵایان هەبووە دژی ستراتیژو گوتاری سیاسیی حیزبەكانیان لە ڕابردوودا كاریان نەكردبێ ، حیزبێك و قیادەیەك دوور لەم تەوسیفە دەكرێ ببێتە جێی متمانە و ئاواتی هەموو تاكێكی ئەم هەرێمە وشاییستەیە دەنگێ پێ بدرێ و ئەركی سەرخستنی پڕۆژەی ئیسلامیی و خزمەتكردنی وڵاتیشی پێ بسپێردرێ.

دووەم : ئیسلامییەكانی كوردستان لە هیچ قۆناغێك لە قۆناغەكانی كاری سیاسیی خۆیان و بارودۆخە جیاوازەكانی كوردستاندا وەك ئێستا پێویستیان بە یەكڕیزیی و كاری پێكەوەیی نەبووە ، واتە ئەوەندەی دروستكردنی لیستێكی ئیسلامیی بۆ ئەم قۆناغە و بۆ ئەم پڕۆسەی هەڵبژاردنە زەروور بوو دەیتوانی بۆشاییەكی گەورەی سیاسیی لە كوردستاندا پڕ بكاتەوە و، ئیسلامی حەرەكیی لە كوردستان لە متبوون و سڕبوون و سست بوون ڕزگار بكات و، هەناسە و خوێنێكی تازەش بەبەر كاری ئیسلامیی بكاتەوە و، گوڕوتین و متمانەیەكی زیاتریش بە كاری حیزبیی و ڕێكخراوەییدا ببەخشێت ، بەتایبەت لەم قۆناغەدا كە چەندین تاقم و دەستە و ناونیشان بەناوی ئیسلامەوە لێرەو لەوێ بۆ دژایەتیكردن و بێ متمانەكردنی ئیسلامییەكان دروست كراون و هێنراونەتە پێشەوە ، بۆیە دەنگدەر پێش ئەوەی دەنگ بدات پێویستە بە شوێن ڕاستییەكاندا بگەڕێ و پاداشتی ئەو لایەنە ئیسلامییە بكات كە دەستپێشخەریی یەك لیستی كردووە و سزای ئەو لایەنەش بدات كە لە سۆنگەی لوتبەرزیی و غرور و ڕەچاوكردنی بەرژەوەندیی حیزبیی خۆیەوە ، یان ملكەچ بوون بەئیرادەی دەرەكیی پەكخەری پڕۆژەی لیستی ئیسلامیی بووە.

سێیەم : بەداخەوە هەندێك لە سەركردە و ڕەمزە ئیسلامییە دیارەكان بەدرێژایی چەندین ساڵە و تا ئەم ساتەوەختەش هاوشێوەی حیزبەكانی تر واز لە سیاسەتی بەنجكردنی ئەندام و لایەنگرو جەماوەرە ئیسلامییە مەحرومەكەی خۆیان بەتایبەتی و هاوڵاتیان بەگشتی ناهێنن ، لێرەو لەوێ و لەبۆنە جیاجیاكاندا بەكۆمەڵێ وتاری حەماسیی عاتیفیی و قسەی تەقلیدیی سواوو سەدان جار دووبارە بووەوە و بە كۆمەڵێ دروشمی ڕواڵەتیی بێ كردارو بێ ناوەڕۆك و بێ هیچ شەرمێك باسی ئەمانەت و ڕاستگۆیی و شەفافییەت لەگەڵ میللەت و بەگژداچوونەوەی گەندەڵیی و بەرپاكردنی حوكمی ڕەشید و سەر ڕاست دەكەن ، لەكاتێكدا هەموو كەسێكی وریاو هۆشیارو بەئاگا دەزانێ خاوەن ئەم گوتارو مۆدێڵە سیاسییە ئیسلامییە لەو ڕۆژەوەی بۆتە خاوەن حیزب نەیتوانیوە هیچ داهێنان و بەرهەم و تازەگەریی و ستراتیژو پڕۆژەیەكی دەعەویی و سیاسیی و ئیعلامیی و كۆمەڵایەتیی لە ئاست ناوخۆو دەرەوەی حیزبەكەشدا دروست بكات ، كە ئەمەش پاڵنەرو هۆكارێكی سەرەكی دابەزینی ئاستی پشتیوانی و متمانەی جەماوەریی بووە و، وایكردووە چیتر ڕای گشتی پشت بەم جۆرە مۆدێل و گوتارە سیاسییە ئیسلامییە نەبەستێت لە بەدیهێنانی ئاواتەكان و گۆڕانكارییە مەزنەكان!

كەواتە دەنگدەری ئیسلامیی ئەمجارەیان پێویستە چاوكراوە تربێ و لەم پڕۆسەیەدا دەم و چاوو تایپە چەند جار دووبارە بووەكان لە پەرلەمان و حكومەت جارێكی تر خۆیان و حیزبەكانیان ئەزموون دووبارە نەكەنەوە ، بەڵكو حیزبی نوێ و كاراكتەرو پاڵێوراوی ئیسلامیی نوێ ئەزموون و تاقی بكەنەوە.

چوارەم : سەربەخۆیی نەبوون لە بڕیاری سیاسییدا و تێكەڵ بوون بە ئەجێندای وڵاتانی تر یان لانیكەم ملكەچ بوون بۆ ئیرادەیەكی فەرزكراوی لایەنێكی دەرەكیی لە ڕابردوو و لە ئێستاشدا كاریگەریی خراپی لەسەر ڕەوتی ئیسلامیی حەرەکیی لە کوردستاندا بەجێ هێڵاوە ، کە ڕووداوی ئینشقاق لە ڕابردوودا لە ڕیزی بەشێك لە ڕەوتە ئیسلامییەكەدا و، پێك نەهێنانی لیستێكی ئیسلامییش لەنێو ئیسلامییەكاندا بۆ پێكەوە چوونە نێو هەڵبژاردنەكانەوە بەدڵنیاییەوە یەكێكە لە هەرە زەقترین ئاسەوارو كاریگەریە نەرێنییەكانی وابەستەبوون بەو ئیرادە دەرەكیەوە ، جا بۆ ڕەتكردنەوەی ئەو ڕیتمە لە سیاسەت و پشتیوانی كردن لە سەربەخۆیی بوونی قیادە و حیزب و سیاسەت و لەدەست نەدانی زیانری سومعەی سیاسیی و ئیسلامیی و پاراستنی ڕاستگۆیی دروشم و شوناسیی ئیسلامیی و نیشتمانیی زەرورە هەوادارە ئیسلامییەكان چاوكراوەتر بن و، دەنگ بەو لایەنە بدەن كە بۆیان دەركەوتووە لە پیادەكردنی ئەم جۆرە سیاسەت و ئاڕاستەیەدا تێوە نەگلاوە و، كەمتر بە سەفقە نهێنییە سیاسیی و داراییەكانی پشت پەردە لەڕابردوودا تۆمەتبار دەكرێ.

پێنجەم : سەرەڕای ئەوەی ئیسلامییەكان لە بایەخ و گرنگی (ڕەخنە و ڕەخنە لەخۆگرتن) تێدەگەن و دەزانن (ڕەخنە لە خۆگرتن) چ ڕۆڵێكی كاریگەری هەیە لە بەهێزبوون و گەشەكردن و نوێبوونەوەیاندا و، چ قورساییەكی ستراتیژیشی هەیە لە كایەی كاری حیزبیی و ڕێكخراوەییدا، بەڵام سەرەڕای ئەوە قەبووڵیان نییە ڕەخنەیان لێ بگیرێ و بێزارو قەڵس ئەبن ئەگەر كەسێك یان كۆمەڵێك چ لەنێو خۆیانەوە یان لەدەرەوەی خۆیاندا عەیبەكان و خاڵە لاوازەكانیان دەستنیشان بكات و ئاگاداریان بكاتەوە ، خۆ ئەگەر كەسێك یان ئاڕاستەیەك هەوڵبدات ڕەخنە بگرێ چەندان تۆمەتی بۆ دەتاشرێ و كەسایەتیی لەكەدار دەكرێ و، لەنێوخۆی حیزب و دەرەوەی حیزبیش بە كەسێكی لادەرو سەرەڕۆو نەخۆش لە قەڵەم دەدرێ ، دیارە ئەم دەردە ئافەتێكی كوشندەی تریشی بەدوای خۆیدا هێناوە كە بریتیە لەوەی دەیان بەرپرس و ئەندام و كادرو كەسانی حیزبیی هەر لە لوتكەی هەڕەمی حیزبەوە تا خوار سارد ببنەوە و، ئەوەی كە زانستی كۆمەڵناسیی سیاسیی پێی دەڵێ: (دەروێشایەتی حیزبیی) پێیان قەبووڵ نەكرێ و حیزبەكە بەجێ بهێڵن!

لێرەوە جەماوەرە ئیسلامییەكە دەبێ هۆشیار بێ و دەنگ بەو لایەنە بدات كە فەزای ڕەخنەگرتن و ئازادی ڕادەربڕین تیایدا دەستەبەر كراوە و بازنەی دەروێشایەتی حیزبیی تا ئەندازەیەكی زۆر تەسك كراوەتەوە.

شەشەم : سەرنج بدەن و ورد ببنەوە بزانن چ لایەنێك لەم سێ لایەنە ئیسلامییە سەركردەكانیان و ڕەمزەكانیان و قیادەكانیان زیاتر سادە و ساكارو خاكیی و بێ فیز دەردەكەون و كەمتر بەدوای تێركردنی غەریزە و حەزوو ئارەزووە شەخسیی و تایبەتەكانی خۆیانەوەن ، بزانن كام لایەن لەم سێ لایەنە سەركردەكانیان بەدوای پارە و سامان و خۆدەوڵەمەندكردن و خۆنواندنەوە نین و، هەژاریی و نەبوونی و دەستكورتی و قەیرانی دارایی بە خۆیان و ئەندام و لایەنگرەكانیانەوە دیارە و، بەرپرسەكانیان ژیانی منداڵەكانیان و خێزانەكانیان لەژیانی خەڵكی ئاساییەوە نزیكە و جیاوازی نییە ، هەروەها سەرنج بدەن و بزانن كام لایەن لەم سێ لایەنە ئیسلامییە بەدەست قەیرانی قوڵی داراییەوە دەناڵێنێ و وەك پێویست خاوەن دامودەزگای حیزبیی و كەناڵ و تۆڕی میدیایی گەورە و زەبەلاح نییە و، تەنانەت وەك پێویست توانای ئیدارەدانی دارایی هەڵمەتەكانی بانگەشەی هەڵبژاردنیشی نیە! كە ئەم ڕاستیانەتان بۆ ئاشكرا بوو ئەو كات بڕیار بدەن دەنگ و متمانە بە كامیان ئەدەن.

حەوتەم : سەرنج بدەن و بزانن كام دروشم و تایتڵەی كە ئیسلامییەكان بەرزیان كردۆتەوە و كردویانەتە هێمای هەڵمەتەكانی هەڵبژاردنیان زیاتر گوزارشت لە ئەدەبییات و فەلسەفە و عەقیدەی حیزبەكە دەكات وەك لایەنێكی سیاسیی باگراوەند ئیسلامیی ، ئایا دروشمی كامیان لە نەهجی فیكریی و ئامانجی ئایینی دوور مەودای حیزبەكەوە نزیكترە ، بزانن دروشمیکامیان دوورە لە نەزعەی موزایەدەكردنی كاتیی و نەفەسی ختووكەدانی عاتیفەی خەڵك و قۆستنەوەی توڕەیی و باری خراپی دەروونی هاوڵاتی بۆ كۆكردنەوەی دەنگ! ئەو لیستە هەڵبژێرن و متمانەی پێ ببەخشن.

هەشتەم : مرۆڤ غەمبار دەبێ كاتێك هەست دەكات لەنێو بەشێك لە كادیرەكانی یەك دوو لایەنی ئیسلامییدا هەڵمەتێك دەستی پێكردووە بۆ ناشیرین كردنی لایەنی سێهەم و، ساردكردنەوە و پەشیمان كردنەوەی هەوادارو لایەنگرەكانی لە دەنگدان بەو لایەنە ! ئەمەش لەلایەك لە سۆنگەی غرورو خۆ بەگەورە زانین و بچوك كردنەوە و كەم تەماشاكردنی لایەنەكەی تر، لەلایەكی ترەوە وەك هەوڵێك بۆ ڕاكێشانی دەنگدەرانی ئەو لایەنە بۆ لای خۆیان!

جێی داخە لەنێو ڕیزەكانی بەشێك لە لایەنە ئیسلامییەكاندا كەسانێك هەبن مومارەسەی دیاردەیەكی نەشیاو و ناشیرین و قێزەونی لەم جۆرە بكەن كە دوورە لە ڕەوشت و ئاكاری كەسانی تەڵقینكراو بە دین و پەروەردەی حەقیقیی ئیسلامیی.

مایەی خەفەتە .... تۆ لەبەردەم جەماوەرو لە میدیاكان و كەرنەڤاڵەكانتەوە بانگەشەی ڕاستگۆیی لەگەڵ میللەت و بنەبڕكردنی گەندەڵیی و نادادیی و بەرپاكردنی دەسەڵاتی دادوەرو وەستاندن و ڕاگرتن و كۆتایی هێنان بە ئیدارەی سەقەت بكەیت ، کەچی لە واقیعیشدا نیفاقی سیاسیی و حیزبیی بەرجەستە بكەیت و خەنجەری شكاندن و ڕووخاندن لە برا موسڵمانەكانت بدەیت.


PM:05:25:08/10/2024

ئه‌م بابه‌ته 7952 جار خوێنراوه‌ته‌وه‌‌



هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی