ئەگەر ئەمڕۆ مەدام دانیێل میتێران لێرە با
نووسینی: گیلبێرت میتێران* و دکتۆر فرێدریک تیسۆ *
مەدام دانیێل میتێران (١٩٢٤-٢٠١١) لە زۆربەی وڵاتان بە 'دایکی کوردان' ناسراوە. خوالێخۆشبوو خانمی یەکەمی فەڕەنسا لە سەرەتای ساڵانی هەشتاوە ئاشنایەتیی لەگەڵ پرسی کورد پەیدا کرد و لەوکاتەوە وەک داکۆکیکار و پارێزەری مافەکانییان خەباتێکی بێ وچانی کردووە.
خەباتی مەدام دانیێل میتێران لە کاتە سەختەکاندا بوو؛ ئەو کاتانەی کە کورد لە عێراق کیمیاباران دەکران و بەرەوڕووی جینۆسایدی ئەنفال دەبوونەوە ئەو ببووە دەنگی کورد و کاری دیپلۆماسیی کوردی دەکرد. هەروەها لە تورکیا کاتێ نووسەرانی کورد و هەڵبژێردراوەکانی پەرلەمان و سەرۆک شارەوانییەکان دەخرانە زیندانەوە، ئەو بەوپەڕی شێلگیرییەوە داکۆکی لێ دەکردن. لە کاتی شەڕی براکوژیش، رۆلێکی گەورەی لە ئاشتکردنەوەی هێزە کوردییەکاندا بینی.
لە ١٢ ی نۆڤێمبری ٢٠٢٤، مەراسیمێکی شایستە بۆ یادی سەد ساڵەی لەدایکبوونی مەدام دانیێل میتێران لە هەولێر، پایتەختی هەرێمی کوردستانی عێراق، بە شێوەیەکی شکۆمەندانە ئەنجام درا.
مەراسیمەکە لە حزوری سەرۆک کاک مەسعود بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێم و جێگری سەرۆکی حکومەت و باڵیۆزی فەڕەنسا لە عێراق و سکرتیری گشتیی فرانس-لیبەرتێ (فۆنداسیۆنی دانیێل میتێران) و چەندان کەسایەتیی کورد و فەڕەنسی بەڕێوەچوو. ئەم مەراسیمە لە لایەن کۆنسولگەریی فەڕەنسا لە هەولێر بە هاوکاریی دەسەڵاتدارانی کورد ڕێکخرابوو. هەر لە هەمان رۆژدا، لە قوتابخانە فەڕەنسییەکانی هەرێمی کوردستان کە لە هەولێر و سلێمانی ناوی خانم دانیێل میتێران-یان هەڵگرتووە، ستایشێکی تایبەت لە خانمی خوالێخۆشبوو نرا.
سەرۆک کاک مەسعود بارزانی لە گوتارێکی شایستە و تایبەتدا ستایشی لە رۆلی مەدام میتێران نا و دوپاتی کردەوە کە کورد هەرگیز هەڵوێست و پشتگیرییەکانی ئەو خانمە و گەلی فەڕەنسا لەبیرناکەن.
دکتۆر نەزەند بەگیخانی، کە رزگاربووی جینۆسایدی رژێمی بەعسە و ئێستا پرۆفیسۆری میوان و هەڵگری پایەی ڤینسنت رایت-ە لە دانیشگای سیانسپۆ و سکرتێری گشتیی ئەنستیوتی کوردیی پاریسە، لە گوتارێکی واتاداردا گوزارشی لە خەون و ئاواتی مەدام میتێران کرد و وتی:
"ئەگەر ئەمڕۆ مەدام میتێران لێرە با، لەگەڵ بەڕێزانی سەرکردەی پارتی و یەکیێتی دادەنیشت و قسەی دڵی هەموومانی دەکرد. پێی دەوتن: بەرژەوەندییە تەسک و تاکڕەوییەکان بخەنە لاوە، مێژووی خەباتی پێشمەرگە و ئەنفال و کیمیاباران لەبیر مەکەن و بەرژەوەندیی نەتەوەکەتان لەسەرەوەی هەموو شتێک دابنێن، بەزووترین کات حکومەتێکی یەکگرتووی بەهێز لەسەر بنەمای توانا و پسپۆڕیی کەسەکان پێکبهێنن، متمانەتان بە توانای ئافرەتان هەبێت، پەرلەمان بخەنەوە گەڕ، ئابووری خۆتان دروست بکەنەوە و هەرگیز جارێکی دیکە شەڕی یەکتری مەکەن."
ئەمانە گوزارشی راستەقینەن لە خەون و ئاواتەکانی مەدام میتێران . ئەگەر دایکی کوردان لێرەبا بە دڵنیاییەوە ئەمەشی زیاد دەکرد:
"شەڕی براکوژیتان لەبیرماوە؟ هەر بەڕاست ئەم شەڕە بنبڕ بووە ئەمڕۆ؟ سنورەکانی نێوان هەولێر و سلێمانی، یا جیاوازیی رەنگی کڵاوەکانی پێشمەرگە چی دەگەیەنن؟ ئایا ئەو پێشمەرگانە هەموویان کوردی راستەقینە نین؟ دایکانی کورد کەم ئازاریان کێشاوە و کەم شین و فێغانیان کردووە؟"
مەدام دانیێل میتێران لە ساڵی ١٩٩٢ لەبەردەم پەرلەمانی کوردستان و دواتر لە ساڵی ٢٠٠٩، ستایشی دەستکەوتەکانی کوردستانی عێراقی کرد و باسی لە ئاشتبوونەوە کرد، باسی گرنگیی مافەکانی مرۆڤ و دیموکراسی بۆ هەرێمی کوردستان کرد، باسی لە زەرورەتی رەهای بەردەوامبوونی کورد کرد لەسەر رێبازێکی کوردانە و مرۆڤپەروەرانە بەرەو ئازادی و یەکسانی و دادوەری.
لێکترازانی هێزە کوردییەکان زۆر ئازاری دانیێل-ی بوو. من وەک یەکێک لە نووسەرانی ئەم گوتارە کە کوڕی دانیێل-م و سەرۆکی فۆنداسیۆنی فرانس-لیبەرتێ-م، لە ساڵی ٢٠٢١ لە دەیەمین ساڵیادی مەرگی دایکمدا، لەبەردەم پەرلەمانی کوردستان پەیامی دایکم دوپات کردەوە و وتم: "هێزی ئێوە لە یەکبوونتان دایە، لەو حیکمەتە دایە کە بە ئازادی و سەربەخۆیی مۆدێلی کۆمەڵگەیەکی نموونەیی بنیات بنێن . دایکم زۆر شانازی بە ئێوەوە دەکرد.
تکا دەکەین با هەر جێگای شانازیی مەدام دانیێل بن و ئەو میراتە مەزنە زیندوو ڕابگرن.
کۆتایی
* گیلبێرت میتێران کوڕی خاتوو دانیێلە و سەرۆک فۆنداسیۆنی فرانس لیبەرتێ-یە
* دکتۆر فرێدریک تیسۆ، یەکەم کۆنسولی گشتیی فەڕەنسا بوو لە کوردستان
ئەمەش دەقی وتارەکەیە بە زمانی ئینگلیزی:
If Mrs. Danielle Mitterrand
Were Here Today
By Gilbert Mitterrand* & Dr Frédéric
Tissot*
Madam
Danielle Mitterrand (1924-2011) is known in many countries as the "Mother
of the Kurds." She became acquainted with the Kurdish question during the
early years of the 1980s and ever since played an important role as an advocate
and protector of the Kurdish rights.
Madam
Danielle Mitterrand’s efforts came during difficult times when Kurds in Iraq faced
chemical bombardment and were subjected to the Anfal genocide. During these
times, she became the voice of the Kurds and effectively engaged in Kurdish
diplomacy. Similarly, when Kurdish writers and elected officials were
imprisoned in Turkey, she advocated tirelessly for their rights. During the
Kurdish fratricidal war, she played a significant role in the reconciliation of
Kurdish forces.
On November 12, 2024, in an impressive celebration, the centenary of
Danielle Mitterrand's birth was commemorated with dignity in Erbil, the capital
of the Kurdistan Region of Iraq.
The ceremony took place in the presence of President Masoud Barzani, the
Prime Minister and Deputy Prime Minister, the Ambassador of France to Iraq, the
Secretary General of the "France-Libertés Foundation Danielle Mitterrand” and
many other Kurdish and French personalities. The event was organized by the
Consulate General of France in Erbil in collaboration with the Kurdish
authorities. On the same say, a special tribute was celebrated in schools
bearing her name, in Erbil and Suleimaniya.
President Masoud Barzani, in a solemn speech, paid tribute to Madam
Mitterrand, emphasising that the Kurds will never forget the solidarity and
support of Mrs. Mitterrand and the French people.
Dr. Nazand Begikhani (a survivor of the Anfal genocide), Vincent Wright
Visiting Professor at Sciences Po Paris and Secretary General of the Kurdish
Institute of Paris, in a powerful speech, evoked the spirit of Mrs.
Mitterrand's wishes and dreams:
"If Madam Danielle Mitterrand were here today, she would sit down
with the leaders of the KDP and PUK and express the concerns of all of us.
"She would say to them: Set aside your narrow and individualistic
interests; don't forget the history of the Peshmerga struggle, the Anfal
genocide and the chemical attacks; put the interests of your nation above all
else and get together immediately to form a strong and united government based
on competence and shared expertise; Have confidence in women's abilities;
reactivate your Parliament; rebuild your economy and never fight each other
again."
These are indeed a true expression of Madame Mitterrand’s wishes and she
would surely have added:
"Remember your fratricidal war. Is it really over
today? What do the boundaries between Hewler and Suleimaniya mean? What messages
do the different colours of your Peshmerga's berets convey? Aren't they all
real Kurds? Haven't their mothers suffered enough, cried enough?”
Madam
Danielle Mitterrand hailed Kurdish achievements before the Kurdistan Parliament
in 1992 for the first time, and then in 2009, speaking of reconciliation, of
the importance of human rights, of democracy for Iraqi Kurdistan, of the
absolute necessity of continuing a humane path towards freedom, equality and
justice.
The
conflict between Kurdish forces greatly aggrieved Danielle Mitterrand. As one
of the authors of this article, I, being Danielle’s son and the president of
the France-Libertés Foundation, in 2021 on the tenth anniversary of my mother's
death, addressed the Kurdistan Parliament evoking my mother's message and said:
"Your strength lies in what brings you together. Your strength lies in
your wisdom in wanting to build freely and independently a model of society
with a desirable future. My mother held you in high regard.”
Let us ensure that Kurds remain in her high regard
and keep her great legacy alive
.
*
Gilbert Mitterrand is President of France-Libertés Fondation Danielle
Mitterrand)
* Dr
Frédéric Tissot is First Consul General of France in Kurdistan)
ئەمەش دەقی وتارەکەیە بە زمانی فەڕەنسی:
Si Mme Danielle Mitterrand était là
aujourd’hui
Par Gilbert
Mitterrand* et Dr Frédéric Tissot**
Madame Danielle Mitterrand (1924-2011) est
connue dans de nombreux pays comme la « Mère des Kurdes ». Elle s’est
familiarisée avec la question kurde au début des années 1980 et a depuis joué
un rôle important en tant que défenseure et protectrice des droits des Kurdes.
Les efforts de Mme Danielle Mitterrand ont eu lieu pendant des périodes
difficiles, lorsque les Kurdes d’Irak ont été confrontés aux bombardements
chimiques et au génocide d’Anfal. Pendant ces périodes, elle est devenue la
voix des Kurdes et s’est effectivement engagée dans la «diplomatie kurde».
De même, lorsque des écrivains et des élus kurdes ont été emprisonnés en
Turquie, elle a plaidé sans relâche pour leurs droits. Pendant la guerre
fratricide kurde, elle a joué un rôle important dans la réconciliation des
forces kurdes.
Le 12 novembre 2024, lors d'une célébration
grandiose, le centenaire de la naissance de Danielle Mitterrand a été commémoré
avec dignité à Erbil, capitale de la région du Kurdistan irakien.
La cérémonie s'est déroulée en présence du
président Massoud Barzani, du Premier ministre et du vice-Premier ministre, de
l'ambassadeur de France en Irak, du secrétaire général de la Fondation
France-Libertés Danielle Mitterrand et de nombreuses autres personnalités
kurdes et françaises. L'événement a été organisé par le consulat général de
France à Erbil en collaboration avec les autorités kurdes. Et un hommage
particulier a été célébré dans les écoles portant son nom, à Erbil et à Souleymanieh.
Le président Massoud Barzani, dans un
discours solennel, a rendu hommage à Madame Mitterrand, soulignant que les
Kurdes n'oublieront jamais la solidarité et le soutien de Mme Mitterrand et du
peuple français.
Dr. Nazand Begikhani (survivante du génocide
d'Anfal), professeure invitée Vincent Wright à Sciences Po Paris et secrétaire
générale de l'Institut kurde de Paris, a évoqué dans un discours puissant
l'esprit des souhaits et des rêves de Mme Mitterrand : «Si Mme Danielle
Mitterrand était ici aujourd'hui, elle s'assoirait avec les dirigeants du PDK
et de l'UPK et exprimerait les préoccupations de nous tous». Elle leur
dirait : «Mettez de côté vos intérêts étroits et individualistes ;
n'oubliez pas l'histoire de la lutte des Peshmergas, du génocide d'Anfal et des
attaques chimiques ; placez les intérêts de votre nation au-dessus de tout et
réunissez-vous immédiatement pour former un gouvernement fort et uni basé sur
la compétence et l'expertise partagée ; ayez confiance dans les capacités des
femmes ; formez votre jeunesse; réactivez votre Parlement ; "Reconstruisez votre économie et ne
vous battez plus jamais les uns contre les autres».
C'est bien là l'expression des vœux de
Madame Mitterrand et elle aurait sûrement ajouté : «Souvenez-vous de
votre guerre fratricide. Est-elle vraiment terminée aujourd'hui ? Que
signifient les frontières entre Erbil et Souleymanieh ? Quels
messages véhiculent les différentes couleurs des bérets de vos peshmergas ? Ne
sont-ils pas tous de vrais Kurdes, les mêmes Kurdes ? Leurs mères n'ont-elles
pas assez souffert, assez pleuré » ?
Madame Danielle Mitterrand a salué les
réalisations kurdes devant le Parlement du Kurdistan en 1992 pour la première
fois, puis en 2009, en parlant de «réconciliation, de l’importance des
droits de l’homme, de la démocratie pour le Kurdistan irakien, de la nécessité
absolue de poursuivre un chemin humain vers la liberté, l’égalité et la
justice» .
Le conflit entre les forces kurdes a
profondément attristé Danielle Mitterrand. En tant que l’un des auteurs de cet
article, moi, fils de Danielle et président de la Fondation France-Libertés, en
2021, à l’occasion du dixième anniversaire de la mort de ma mère, je me suis
adressé au Parlement du Kurdistan en évoquant le message de ma mère et en
disant : « Votre force réside dans ce qui vous rassemble. Votre force réside
dans votre sagesse à vouloir construire librement et indépendamment un modèle
de société avec un avenir souhaitable».
«Ma mère Danielle était tellement
fière de vous».
Faisons en sorte que les Kurdes restent en
haute estime pour elle et que son grand héritage demeure à jamais vivant.
*Gilbert Mitterrand est Président de la
Fondation France-Libertés Danielle Mitterrand)
** Dr Frédéric Tissot est le Premier Consul
Général de France au Kurdistan
PM:01:23:23/11/2024
ئه‌م بابه‌ته 584
جار خوێنراوه‌ته‌وه
لێرەوە کۆمێنت بنوسە لە فەیسبوک دەردەکەوێت