دەروونناس و توێژەران سەرقاڵی لێکۆڵینەوەن له‌سه‌ر ئەم دیاردەیەن بەمەبەستی زانینی هۆکارەکانی، بەو پێیەی زاڵبوون بەسەر دیاردەی "ڕەتکردنەوەی داوای لێبوردن" دەتوانێت پەیوەندییە مرۆییەکان زۆر باشتر بکات و کێشە و پێکدادانەکانی نێوان مرۆڤەکان کەمبکاتەوە و کەشێکی ئارام و ئارامی کۆمەڵایەتی دروست بکات.

پرۆفیسۆر تایلۆر ئۆکیمۆتۆ، مامۆستا لە زانکۆی کوینزلاندی ئوسترالیا، باس له‌وه‌ ده‌كات 15ساڵ لە توێژینەوە و ژیانی ئەکادیمی خۆی بە لێکۆڵینەوە لە "دەروونناسی داوای لێبوردن" بەسەر بردووە، لەوانە لێکۆڵینەوە لە هۆکارەکانی دیاردەی "ڕەتکردنەوەی داوای لێبوردن"، یان سەختییەکەی لە کەسێک کە داوای لێبوردن بکات تەنانەت کاتێک دەزانێت کە تاوانێکی کردووە شتێک بە هەڵەدا چووە.

ئۆکیمۆتۆ لە وتارێکدا کە ماڵپەڕی "B Psychology Today” بڵاویکردووەتەوە، تیایدا دان بەوەدا دەنێت کە خۆی بەزەحمەت کاتێک هەڵەیەک دەکات داوای لێبوردن لە کەسانی دیکە بکات، سەرەڕای ئەوەی خۆی لێکۆڵینەوەی لەسه‌ر ئه‌و بابەتە كردوه‌ و باوه‌ڕی به‌وه‌ش هه‌یه‌ داواكردنی لێبووردن بابه‌تێكی زۆر باشه‌.

ئه‌مه‌ خۆ کەمکردنەوەیه‌؟

ئەو توێژەر و مامۆستای زانکۆ گه‌یشتۆته‌ ئه‌و ئه‌نجامه‌ی‌ دوو هۆکار لەپشت سەختی داوای لێبوردنەوە هەیە، یەکەمیان ئەوەیە کە "داوای لێبوردن وەک كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ نرخی خۆت وایه‌"، بەو پێیەی ئەوە تۆیت کە هەڵەت کردوە، ئەمەش وادەکات هەست بە خراپیی بکەیت کاتێک لەبەردەم کەسانی تر دان دەنێیت به‌وه‌ی‌ هه‌ڵه‌ت كردوه‌". و لەبەردەم خۆتدا کە هەڵە دەکەیت... ئەوە ڕووبەڕووبوونەوەیە لەگەڵ ئەو کەسانەی کە شانازی دەکەن بە زانین یان ئەخلاقی خۆیانه‌وه‌، ئەوەش پرسیار لەباره‌ی‌ پاکی ئێمه‌ دروست ده‌كات،چونكه‌ ئێمە ئەو کەسە نمونه‌ییه‌ نین کە خۆمان نیشان دەدەین.”

هۆکاری دووەم، بە بڕوای پرۆفیسۆر ئۆکیمۆتۆ، ئەوەیە کە "داوای لێبوردن واتە دەستبەرداربوون لە دەسەڵات و کۆنترۆڵکردن، وەک چۆن داوای لێبوردن ئەو دەسەڵات و کۆنترۆڵە دەگەڕێنێتەوە بۆ ئەو قوربانییەی کە ئێمە هەڵەمان بەرامبەر ئەنجامداوە، و ئەم قوربانییە لەوانەیە هەڵبژێرێت داوای لێبوردنەکە قبوڵ بکات یان لێبوردنەکە ڕه‌ت بكاته‌وه‌"

نووسەری بابەتەکە دەڵێت، "ئەو لاوازییە ئەخلاقییەی کە لە ئەنجامی داوای لێبوردنێکەوە دێتە ئاراوە، هەستێکی گەورە نییە، ئەم هەستەش لەنێو ئەو کەسانەدا گەورەتر دەبێت کە لە ئاستی خۆسەنتەریدا بەرزن، وەک ئەوانەی لە ئاستی نەرگسی و مافدا بەرزن، کە ڕەنگە بە تایبەتی دوودڵ بن". داوای لێبووردن کردن."

بەڵام پرۆفیسۆر ئۆکیمۆتۆ دەڵێت شتە باشەکەی ئەم دیاردەیە ئەوەیە کە "زۆرجار دوودڵی لە داوای لێبوردن لە شوێنی خۆیدا نییە. ئێمە مەیلی ئەوەمان هەیە کە بە داوای لێبوردن هەست بە زەلیلبوون و فشاری زۆر دەکەین و لە کۆتاییدا ئەگەری زۆرە داوای لێبوردنەکەمان وامان لێبکات هەست بە باشتربوونی خۆمان بکەین"

سەبارەت بە پێویستی داوای لێبوردن لە پێناو باشترکردنی پەیوەندییەکانی نێوان خەڵکدا، ئۆکیمۆتۆ دەڵێت، "داوای لێبوردن چارەسەرێکی سیحراوی نییە بۆ ئاشتەوایی نێوان مرۆڤەکان، بەڵکو ئامرازێکی پەیوەندیکردنە و پلەیەکی بەرزی کاریگەریی هەیە”.