ڕه‌قبوونی خوێنبه‌ری په‌له‌كان یەکێکە لە باوترین نەخۆشیەکانی کۆئەندامی سووری خوێن، ئەویش تەسکبوونەوەی خوێنبەرەکان و نەگەیشتنی بڕی خوێنی پێویستە بۆ پەلەکان. بەهۆیەوە پەلەکان برێکی کەمتر لە پێویست خوێنیان پێ ئەگات و نیشانەکانی نەخۆشیەکەیان لێ دەر ئەکەوێت، ئەم نەخۆشیە لە پەلەکانی سەرەوەش رووئەدات بەڵام زیاتر پەلەکانی خوارەوە (قاچەکان) دەگرێتەوە، دكتۆر زیره‌ك پسپۆڕی نەشتەرگەری سنگ و بۆڕییەکانی خوێن نیشانه‌ و هۆكار و چاره‌سه‌ری ئه‌م نه‌خۆشییه‌ ده‌خاته‌ ڕوو.

زۆر جار کەسانی تووش بوو بەم نەخۆشیە، تووشی تەسکبوونەوەی خوێنبەرەکانی تری لەش بە تایبەت خوێنبەرەکانی دڵ و مێشکیش دەبن.

نیشانەکانی نەخۆشیەکە:

زۆربەی تووشبووان لە سەرەتا هیچ نیشانەیەکی نەخۆشییان نیە، بەشێکیان هەست بە ئازار دەکەن لەکاتی بە رێگا رۆیشتن و هیلاکبوون، هەروەها نەمانی ئازارەکە لە کاتی پشوودان. شوێنی ئازارەکە بە پێی شوێنی تەسکبوونەوە و درێژی و رێژەی تەسکبوونەوەی خوێنبەرەکە لە کەسێکەوە بۆ یەکێکی تر ئەگۆڕێت. بەڵام ئازارەکە لە زۆربەی نەخۆشەکان لە پووزی قاچ دەبێت.

جگە لە ئازار، ئەم نیشانانەش لەوانەیە رووبدەن:

1- سڕبوون و بێ هێزبوونی قاچەکان.

2- سارد بوونی قاچ یان پێ.

3- دەرکەوتنی برین لە قاچ یان پێ.

4- بێ هێز بوون و نەمانی مووی قاچەکان.

5- درەوشانەوەی پێستی قاچ.

6- دیارنەمانی ترپەی خوێنبەرەکان لە قاچ و پێ.

7- لاوازبوونی سێکسی لە پیاوان.

ئەگەر نەخۆشیەکە بەردەوام بێ چارەسەرکردن بمێنێتەوە ئەوە نیشانەکانی بە‌‌هێزتر ئەبن و ئازارەکە لە کاتی پشوودانیش دەرئەکەوێت و تەسکبوونەوەی خوێنهێنەرەکان ئەگۆڕێت بە گیرانی خوێنبەرەکان.

ئەگەر هەر چارەسەر نەکرێت، لە کۆتاییدا ئەبێتە هۆی دروستبوونی برینی قووڵ، هەوکردن، رەشبوونەوە و تەنانەت لەدەست دانی پەلەکە (بڕینەوە).

هۆکارەکان:

هۆکاری سەرەکی ئەم نەخۆشیە بریتیە لە کۆبوونەوەی چەوری (کریستاڵی کۆلیسترۆڵ) لە ناوپۆشی خوێنبەرەکان و تەسکبوونەوەیان.

بە دەگمەن هۆکاری تری وەک هەوکردنی خوێنبەرەکان، برینداربوون، بەرکەوتنی تیشک یان پەستانی ماسولکە و بەستەرەکان لەسەر خوێنبەرەکان ئەبن بە هۆکار.

فاکتەرە مەترسیدارەکانی تووشبوون:

1- جگەرە کێشان.

2- نەخۆشی شەکرە.

3- قەڵەوی.

4- بەرزەپەستانی خوێن.

5- بەرزی چەوری (کۆلسترۆڵ).

6- تەمەن (بە تایبەتی دوای تەمەنی ٥٠ ساڵی).

7- بوونی نەخۆشی تەسکبوونەوەی خوێنبەری پەلەکان لە کەسە نزیکەکان.

8- بەرزی ترشی ئەمینی هۆمۆسیستین لە خوێندا.

كێن ئەوانەی پێویستە پشکنینی پێشوەختە بکەن بۆ زانینی بوونی ئەم نەخۆشیە:

1- هەموو کەسێک لەسەروو تەمەنی ٦٥ ساڵ.

2- سەروو تەمەنی ٥٠ ساڵ لە کەسانی جگەرە کێش (ئەگەر پێشتریش کێشابێتی و دواتر وازی لێ‌ هێنابێت).

3- سەروو تەمەنی ٥٠ ساڵ لە تووشبووانی نەخۆشی شەکرە.

4- خوار تەمەنی ٥٠ ساڵ لە تووشبووانی نەخۆشی شەکرە کە قەڵەوی، بەرزەپەستانی خوێنیان هەیە یان جگەرەکێشن.

دەستنیشانکردنی نەخۆشیەکە:

1- پرسیارکردن لەسەر بوونی نیشانەکانی نەخۆشیەکە و پشکنینی کلینیکی نەخۆش.

2- پشکنینی تاقیگەیی بۆ زانینی رێژەی چەوری و شەکری خوێن.

3- دۆپلەر (سۆنەری رەنگی) خوێنبەری پەلەکان.

4- وێنەی تیشکی (سیتی سکان)ی خوێنبەری پەلەکان.

5- قەستەرەی خوێنبەری پەلەکان.

خۆپاراستن:

باشترین رێگا بۆ خۆپاراستن لەم نەخۆشیە گۆڕینی شێوازی ژیانە بە:

1- وازهێنان لە جگەرەکێشان یان دوورکەوتنەوە لەو شوێنانەی جگەرەی تێدا ئەکێشرێت.

2- کۆنترۆڵ کردنی رێژەی شەکری خوێن لە تووشبووانی نەخۆشی شەکرە.

3- وەرزشکردن و جووڵە. هەوڵدان بۆ راهێنان و وەرزش بۆ ماوەی ٣٠-٤٥ خوولەک و دووبارەکردنەوەی چەند جارێک لە هەفتەیەکدا دوای رێپێدانی پزیشک.

4- دابەزاندنی رێژەی چەوری خوێن و کۆنتڕۆڵ کردنی پەستانی خوێن.

5- کەمکردنەوەی خواردنی چەوری.

6- دابەزاندنی کێشی لەش.

چارەسەر:

دوو جۆر چارەسەر بەکار ئەهێنرێن بۆ تووشبووانی ئەم نەخۆشیە، جۆری یەکەمی چارەسەر بۆ کەمکردنەوە یان نە‌هێشتنی نیشانەکانی نەخۆشیەکەیە وەک ئازار و هەوکردن .

جۆری دووەمی چارەسەر بۆ نە‌هێشتنی تەسکبوونەوەی خوێنبەرەکانە.

1- هەنگاوی سەرەکی چارەسەر بریتییە لە گۆڕینی شێوازی ژیان وەک لە بەشی خۆپاراستن باسکرا.

 بەکارهێنانی دەرمان کە بە گشتی ئەم دەرمانانە ئەگرێتەوە:

1- دەرمانی دابەزاندنی رێژەی چەوری.

2- دەرمانی نەخۆشی شەکرە.

3- دەرمانی کۆنتڕۆڵ کردنی پەستانی خوێن.

4- دەرمانی روونکردنەوەی خوێن و رێگری کردن لە کڵۆکردنی خوێن.

5- دەرمانی خاوکردنەوە و فراوان کردنی خوێنبەرەکان.

6- قەستەرەی خوێنبەرەکان: ئەم رێگایە بۆ دەستنیشان کردن و چارەسەریش ئەبێت، لە هەندێک نەخۆش رێگایەکی گونجاوە بۆ کردنەوەی شوێنی تەسکبووەوە لە خوێنبەرەکان لە رێگای بەکارهێنانی بالۆن یان دانانی شەبەکە لە ناو خوێنبەرەکان.

7- نەشتەرگەری: لە ژێر بێهۆشکاری یان بە سڕکردنی نیوەیی و زۆر کەم بە سڕکردنی خۆجێیی ئەنجام ئەدرێت، بە چاندنی خوێنهێنەرێکی کەسەکە لەسەر خوێنبەرە تەسکبووەکە یان چاندنی خوێنبەری دەستکرد وە هەندێک جار بە کردنەوە و پاککردنەوەی خوێنبەرەکە لە رێگای لابردنی چەوریە کەڵەکەبووەکە ئەنجام ئەدرێت.