زۆربەی دەستکردە، وەکو دووکەڵی پاڵاوگەکان، کارگەکان، ئۆتۆمبێل، دووکەڵی سووتانی سووتەمەنی وەکو دار یان خەڵوز، بەڵام سەرچاوە سرووشتییە پیسکەرەکان وەکو تۆزی با و ئۆزۆن دەگرێتەوە.

خاکپیسبوون کە لە کوردستان هەر باس ناکرێت مەترسیی زیاتر بێ کەمتر نییە لە پیسوونی هەوا، پسپۆڕان بۆیان دەرکەوتووە کە:

- خاکی پیسبوو بە قوڕقوشم هۆکاری شێرپەنجەی سوورێنچکە

- خاکی پیسبوو بە میسان هۆکاری شێرپەنجەی سییەکانە

- خاکی پیسبوو بە ئارسنیک هۆکاری شێرپەنجەی مێشکە

- خاکی پیسبوون بە کادمیۆم هۆکاری شێرپەنجەی میزڵدان

هەر مادەیەکی کیمیایی کە بەهۆی چالاکییەکانی مرۆڤەوە دروست دەبێت دەتوانێت بە ئاسانی بچێتە نێو ئاو. پیسکەرەکانی ئاو بریتین لە ئارسنیک، ئاسبێستۆس، رادۆن، مادە کیمیاییە کشتوکاڵییەکان و پاشماوەی مەترسیدار. ئارسنیک هۆکارە بۆ شێرپەنجەی جگەر و سییەکان و میزڵدان و گورچیلە. زۆر توێژینەوە هەن کە خاکی کوردستان بە مادەی ئارسنیک و مس پیسبووە و لە ستاندارد تێپەڕیە. بە کارهێنانی رێژەیەکی زۆری کلۆر پەیوەندییان بە زیادبوونی مەترسیی تووشبوون بە شێرپەنجەی میزڵدان و کۆڵۆنەوە هەیە.

هەندێک خۆراک ئەگەری تووشبوون بە نەخۆشیی شەکرە لە جۆری دووەم و قەڵەوی زیاددەکەن، کە راستەوخۆ پەیوەندییان بە هەندێک جۆری شێرپەنجەوە هەیە، خۆراکەکان مادەی شێرپەنجەیان تێدایە، کە مادەی زیانبەخشن و توانای تووشبوون بە شێرپەنجەیان هەیە وەک:

- گۆشتە لەقوتووکراوەکان 

- سوورکردنەوەی خۆراکە نیشاستەییەکان وەکو پەتاتە و چپس لە پلەی گەرمیی بەرز

- شەربەتی دەستکرد و خواردنەوە گازی و وزەبەخشەکان

- پێشخستنی سەرچاوەی وزە وەکو گۆڕینی وزەی نەوتی خاو و گازی سرووشتی بە گۆڕینیان بۆ وزەی خۆر، با و وزەی ئاو. 

- کۆنتڕۆڵکردنی سەرچاوەکانی پیسبوونی هەوا وەکو کارگە، پاڵاوگەکان، ئۆتۆمبێل و موەلیدەکان.

- دەرکردنی یاسای تایبەت بۆ زیادکردنی رووبەڕی سەوزایی لە هەموو پڕۆژەکانی نیشەجێبوون.