كه‌مبوونه‌وه‌ی‌ چالاكی بایلۆجی جه‌سته‌ په‌یوه‌ندی هه‌یه‌ به‌ په‌ستانی زۆری ژیان، كاركردن، گۆڕانی هۆرمۆن به‌تایبه‌ت وه‌ستانی سوڕی مانگانه‌ له‌ خانماندا.

ئه‌نجامی توێژینه‌وه‌یه‌كی نوێ زانكۆی ستانفۆرد ئه‌نجامیداوه‌ سه‌لماندویه‌تی"پیری به‌شێوه‌یه‌كی كتوپڕَ ڕوده‌دات یه‌كه‌میان له‌ ته‌مه‌نی 44 ساڵی و دووه‌میان له‌ ته‌مه‌نی 60 ساڵی"له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌شدا پزیشكه‌كان تێبینی ئه‌وه‌یان كردوه‌ نه‌خۆشه‌كانیان له‌ ناوه‌ندی ته‌مه‌نیاندا گۆڕانكاری گه‌وره‌ و به‌رچاو تیایاندا ڕوده‌دات، ته‌نانه‌ت له‌گه‌ڵ په‌یڕه‌وكردنی سیستمی ژیانكردنی ته‌ندروست و خواردنی خۆراكی ته‌ندروست ئه‌گه‌ری به‌رز بوونه‌وه‌ی‌ كۆلیسترۆڵی خوێن و په‌ستانی خوێن له‌ناویاندا هه‌یه‌.

یه‌كێكی دیكه‌ له‌و گۆڕانكاریه‌ی‌ په‌یوه‌ندی هه‌یه‌ به‌ته‌مه‌نه‌وه‌، له‌ده‌ستدانی ماسولكه‌ی‌ جه‌سته‌یه‌ به‌ڕێژه‌ی‌ %3-%8 پاش ته‌مه‌نی 30 ساڵ، ئه‌وه‌ش ئه‌گه‌ری زوو برینداربوون زیاد ده‌كات، مرۆڤ له‌گه‌ڵ هه‌ڵكشانی ته‌مه‌نی زوتر هه‌ست به‌ ماندوێتی و بێزاری ده‌كات، چاكبونه‌وه‌ له‌ نه‌خۆشی دره‌نگ ده‌كه‌وێت.