چۆن لەم دۆخە تێبگەین؟

‌قادر حاجی عەلی


لەوڵاتانى جیهاندا حزب ڕێزو مەكانەتى خۆى هەیە، چونكە لە بنەمادا ماهەییەتء بوونى حزب بەدیهێنانى چاكەى گشتى و كۆمەڵێك ئامانجە، كە ویست و بەرژوەندى كۆمەڵگای كردووەتە خەمى ژمارە یەكى خۆى، بە واتا سەرەتاییەكەى بڵێین، حزب ئامرازە بۆ گەیشتن بە ئامانجە باڵاكانى خەڵك، نەك حزب خۆى ببێتە ئامانجء كۆمەڵگاو تەواوى تواناكانى بكاتە ئامراز، لە پێناو حزبء لەناو حزبیشدا بیخاتە خزمەت بەرژوەندى دەستەو تاقم و گروپى دیاریكراو.

لاى ئێمە حزب (بەتایبەتیش حزبەكانی دەسەلآت) بۆتە یەكێك لە ناشرینترین ناونیشانە سیاسییەكان، خەڵك وەك سەرچاوەى هەموو نەهامەتییەكان و بەدبەختییەكانى ژیانى خۆى تەماشاى دەكات، چونكە لەبرى ئامرازێك بێت بۆ گەیشتن بە ئامانجەكانى خەڵك، حزب خۆى بۆتە ئامانج. ئێستا هەر بنەماڵەو گروپێك خاوەنى حزبى خۆیانن، كە لەڕووكەشدا هەڵگرى كۆمەڵێك دروشم و چەمك و ناونیشانى گشتین، بەڵام لە جەوهەردا بوونەتە كۆمپانیاى پشكدارى و كارتێلى بازرگانی كە هەزاران فرسەخ لەخەمە گشتییەكان دووركەوتونەتەوە، لەوەش زیاتر، لەم سنورەدا حزب ئەمانەشى تێپەڕاندووەو، ڕۆچووەتە ناو تێكشاندن و، بێئەرزشكردنى زۆرێك لە بەها كۆمەڵاتییەكانیشەوە. 

قسەكردن لەسەر دیموكراسى لەكوردستان كە خاوەنی فرە حزبی سیاسیە، لە چاوبەستێكى سیاسى و درۆیەكى گەورە بەولاوە هیچى ترنییە، ئەوانەى ئەم ئیدعایە دەكەن، یان لە دیموكراسى نەگەیشتوون یان بەشدارو شاگردن لەم سالۆنە سیاسیەى دەسەڵاتدا. ئەو مۆدێلە سیاسییەى، فرەیى و  ڕەنگاو و ڕەنگیىء زۆرى ء بۆرى ژمارەى حزبى كردووەتە پێوەرى دیموكراسى، ئامانجى ئەوەڵ و كۆتایى ئارایشت و جوانكردنى دەسەڵاتەكەیەتى، ئەگینا لەواقیعدا ڕووبەرى جیاوازیی نێوان زۆربەی حزبەكانی كوردستان ئەوەندە بچوكبووەتەوە، ناو و ناونیشان نەبێت جیاوازییەكى ئەوتۆ بەدیناكرێت.

ئەمڕۆ لەهەموو كات زیاتر حزبەكانى كوردستان، زۆربەیان بەشدارو بەرپرسیارن لە دروستكردنى ئەم دۆخە خراپە و سڵ ناكەنەوە لە وێرانكردنى هەموو شتێ بە بەها ڕەمزى و مەعنەوییەكانیشەوە، لەسەرو هەموشییانەوە كوشتنى متمانەى خەڵك، هەر ئەوەشە وایكردووە ڕەوڕەوەى ڕۆیشتن بەرەو بنەماڵەبوونى سیستەم، بەسوڵتانیكردنى دەسەڵات، بەخێراییەكى ترسناك هەنگاو بنێت.

زۆربەى حزبەكان موڵكى خێزان و بنەماڵەى سەركردەكانن، بوونەتە كۆمپانیاى زەبەلاح و دەستكەوتى گەورە بۆ خاوەنەكانیان وەدەست دەخەن، لەشكرێك دەستسپى و بێبەهرەش، لەگەڵ رێزم بۆ خەڵكە پاك و تێكۆشەرەكانیان،  لەسەرەوە بۆ خوارەوە بوونەتە بەردەست و بەشدار لەو ناهەقییانەى لەخەڵك دەكرێ و زەمیینەكەیان بۆ خۆشدەكەن. 

كارێكى گران و سەختە بۆ سیاسى و، ڕۆشنبیرو ئەوانەى لە رێكخراوە مرۆیی و پیشەییەكاندا كار ئەكەن، وە هەموو ئەو ئازادیخوازانەى بەردەوام چاویان لەگۆڕینى ئەم هەلومەرجە كەوتوو و پڕ لەنادادییەیە، بۆ ئەوەى جارێكى تر كارى سیاسى لاى خەڵك خۆشەویست بكەنەوە، تا حزبى ڕاستەقینە بتوانێ بە ڕۆڵى مێژوویى خۆى هەڵبسێت. ژیانى سیاسى لەكوردستان بەجۆرێك بەر نەفرەت كەتووە، كاتێك بە كەسێك بلێى حزبییە، وەك ئەوە وایە توانج و پلارى لێبدەیت، كە ئەمەش بەرهەمی خراپەكاری حزبە دەسەلآتدارەكانی كوردستانە، بەڵام ئایا دەكرێ ئەمە خاڵى كۆتایى و تەسلیمبوون بێت بەو واقیعە تاریكء سەپاوە؟ ئەكرێت لەم دۆخى كەوتنەدا كە لە پرسەیەكى نیشتمانیی گەورە دەچێت، زۆرینەى خەڵكى ناڕازى لەناو خەم و، ئازارەكانی خۆیدا بێ ئاسۆو نەبوونى دەروویەك بتلێتەوە؟.      

گرنگە لەم دووڕیانە مێژووییە هەستیارەدا،  خەڵكى كوردستان لەگۆشە نیگاى ئەو ئومێدەوە بڕوانێت، كە بنەماى سەرەكی كارى سیاسى جگە لەسەر ڕاستیى و ڕاستگۆیى، زەرورەتى گرێدانێتى بە ئەخلاق و بەها ئینسانییەكان وەك دوانەیەكى دانەبڕاو لەیەكتر، گێڕانەوەى سیاسەت بۆ سەر ڕێڕەوە ڕاستەقینەكەى خۆى، سیاسەت و كارى سیاسى وەك ئامرازى بەدیهێنانى چاكەو بەرژوەندى گشتیی. ڕاستە ئەمە كارێكى ئاسان نییە بەڵام مەحاڵیش نییە، قۆناغى زۆر لەمە تاریكترو كەوتنى زۆر لە ئێستا سەخترمان بینیوە، هەستانەوە لە گلان ئیرادەیەكى بەهێزو لەخۆ بردووى ئەوێت، كارى دەستەجەمعى و متمانە بەخۆبوونى گەرەكە، هەركات توانیمان ئەم ڕۆحە بچێنین و ئەو متمانەیە دروستبكەین، لەبرى خۆخواردنەوەو تلدان و نائومێدى، چاومان لە ئایندەیەكى باشتر دەبێت.

هەموو ئەوانەى خەم و داڵغەیان لاى بارى لارى خەڵكەء، بە ئومێدى ژیانێكى باشترەوە دەژین، دەبێت سەرمەشقى پرۆژەى هەستانەوەبن، ڕۆشنبیران ئەركێكى مێژوویىء گەورەیان لەسەرشانە لە ئاڕاستەكردنى دۆخەكە بەرەو ئاقارێكى دروست، ئەوانەی لە بواری رێكخراوە جۆربەجۆرەكانی مرۆیی و هونەری و كلتوری و ئەوانەی تردا كار دەكەن و دەتوانن رۆڵی گرنگیان هەبێت، بۆ ئەوەى بە هەموومان بتوانین سنورێك بۆ ئەم بەدبەختى و بێكەسییە دابنێین كە بە ئاشكرا بەبەرەى خەڵكەوە دیارە، پێویستە بەدواى ڕێگەچارەیەكدا بگەڕێین كە ئەركى مێژوویى هەموومان لەم قۆناغەدا دیاریبكات.

هەرێمى كوردستان لەم قۆناغەدا جگە لەنوزەیەكى لاواز، (نا)و دەنگى ئۆپۆزسیۆنى تێدا نابیسترێت، ئۆپۆزسیۆنە دەنگ بەرزەكەى جاران بەدەستی خۆی ئینتحارى سیاسى كردو، كۆتایى بە قۆناغێكى گرنگ لەچاوەڕانیى دونیایەكى باشتر هێنا.

یەكێك لەڕێگا گونجاوەكان لەم قۆناغەدا ئەوەیە، لە دەرەوەى ئەم پەرلەمان و حكومەت و حیزبانە، خەڵكى كوردستان خۆى ئۆپۆزسیۆنێكى ڕاستەقینە دروستبكات، بەهەر ئامرازێك لەو ئامرازانەى شیاوە خەباتى خۆى بكات و، لەچوارچێوەیەكدا ئەگەر حزب و ڕێكخراوى سیاسیش نەبێت بەهەماهەنگی و كاری جەماعی خۆى ڕێكبخات، بۆ بەرزكردنەوەى دەنگء داواكارییەكانىء قوتاربونى لەدەستى حزب و بنەماڵە سیاسییەكان، بەتایبەت لەم دۆخەدا كە عێراق و ناوچەكە بەرەو گۆڕانگارى ڕیشەیى هەنگاو دەنێین و داواكارییەكانى خەڵك حزب و گۆڕینى دەموچاوى نوخبەى سیاسیشى تێپەڕاندووەو، داواى مۆدێلێكى نوێ لە سیستمى حوكمڕانى دەكات.

بۆ ئەوەى نرخ بۆ ئۆپۆزسیۆن بگەڕێنینەوە، دەبێت بەدوور بگیرێت لەهەموو بەشداریكردنێكى ئەم حزبانە یان  ڕازیبوون بە بە بون بە پەراوێزێك لە بەشدارىدا، بەرامبەر بە تەسلیمكردنى ئیرادەو توانەوە لەناو دەسەڵاتدا. دەبێت چاوەكان بەتەنها لەسەر بەدەستهێنانى دەسەڵات یان باڵادەستى بێت بەسەر دەسەڵاتدا، ، ئەوەش لەسەر بنەماى بەرنامەیەكى سیاسى گونجاوو تۆكمەو تەریب بەداواكانى خەڵك، كە عەدالەتء چاكسازى ڕیشەیى بكاتە دروشمى سەرەكى خۆى.

یەكێكى تر لە خاڵە جەوهەرییەكان، خۆ بەدوورگرتنە لەكۆكردنەوە یان رێگادان بە خۆتێخزاندنى خەڵكانى هەلپەرستء، هەڵپەكەر بۆ پۆست و پارەو دەسەڵات، چونكە دەبنە هۆی كاریگەری بۆ سازش و تەسلیم بون، ئەمەش دەكاتە ئاوابوونى خۆرى ئەو مۆدیلە لە سیاسى زۆر بڵێش  كە ساڵانێكە دونیاى ئێمەى پڕكردووە لە قسەى بێكردار، گرنگە ڕێگەنەدرێت جارێكى تر دەمووچاوى ناشرین سیماى جوانى ئۆپۆزسیۆن تێكبدات، ئەمە هەنگاوێكى گرنگیشە بۆ ئاشتكردنەوەى خەڵكى ناڕازیى لەگەڵ سیاسەت، لەسەرو ئەمانەشەوە، گرنگە ڕێگرى جدى بكرێت لە دروستبونى بنەماڵەى سیاسى بازرگانى ترو، حەقیقەتى ئەم بنەماڵە خاوەن حزب و دەسەڵاتانەى كوردستانیش ڕوونبكرێتەوە، كە مایەى ڕووتانەوەو، هەژاركەوتن و، دەردەكانى ترى هاوڵاتیانى كوردستانن.

بایكۆتكردنی زیاتر لە 60%ی هاولآتیان لە هەڵبژاردنەكاندا، هێمایەكی ئومێد بەخشەو ئەو راستییەش دەسەلمێنێ، كە بێزاری خەڵكی كوردستان لەم دەسەلآت و حزبانە گەیشتۆتە ئاستێكی وا كە پێویستی بە هاوكاری و هەماهەنگی هەموو توێژەكانە بۆ گۆڕانكاری.
 
 
 


AM:11:34:02/12/2019

ئه‌م بابه‌ته 3348 جار خوێنراوه‌ته‌وه‌‌



هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی