سیاسەت ناشرینە یان سیاسییەکان

‌ڕێبوار عەبدولڕەحمان

بۆچی‌ سیاسەت ناشرینە، لەکاتێکدا زۆربەی‌ هەرە زۆری‌ کایەکانی‌ تری‌ ژیانی‌ مرۆڤ، پەیوەستن بەسیاسەتەوە، ئەم بۆچوونە لای‌ دانیشتوانی‌ هەموو وڵاتێکی‌ دنیادا چەسپاوە؟ یان تەنها لای‌ ئەو میللەتانەی‌ هەموو کایەکانی‌ ژیانیان بووەتە قوربانی‌ ژیانی‌ کارەکتەرەکانی‌  ناو دنیای‌ سیاسەت؟.

سیاسەت جوانە، ئەگەر کارەکتەرەکانی‌ جوانبن، سیاسەت ئامرازێکی‌ گرنگە بۆ خۆشبەختکردن و شکۆمەندی‌ هاوڵاتیان، بەڵام سیاسەت ناشرینە کاتێک کارەکتەرەکانی‌ ناشرین دەبن و لەبازنەیەکی‌ داخراودا دەخولێنەوە.

گونجاوە بپرسین، بۆچی‌ وڵاتێکی‌ وەک ئەمریکا، یان بەریتانیا، یاخود هەریەکێک لەوڵاتە دیموکراسییەکانی‌ تری‌ جیهان، پێشکەوتوون و هاوڵاتیەکانیان خۆشگوزەرانن و پارەیان بەهێزەو هەموویان وڵاتی‌ بەرهەمهێنەرو خاوەن پیشەسازی‌ جۆراوجۆرن؟، جگە لەوەی‌ هەندێک وڵات وەک (ئەمریکا، بەریتانیا، سەنگاپۆرەو مالیزیا) سیاسەت دروستی‌ کردن و بەشێکیشیانی‌ کردە سوپەرپاوەر لەجیهاندا، ئەوانی‌ تریش لەبە ئابورییە هەرە پێشکەوتووەکانی‌ جیهان.

بەوردی‌ سەرنج لەدیمەنی‌ سیاسیی‌ و حوکمڕانی‌ ئەو وڵاتانە بدەن، هەموو جیلێکی‌ سیاسیی‌ چوار ساڵ یاخود هەشت ساڵ، حوکمی‌ وڵاتەکەیان دەکەن و پاش تەواوبوون و کۆتایی‌ هاتنی‌ خولەکانی‌ حوکمڕانیان، ئیدی‌ ئەو جیلە لەتەواوی‌ دامەزراوەکانی‌ وڵات و حکومەت دووردەکەونەوەو رۆڵیان لەداڕشتنی‌ سیاسەت و حوکمڕانیدا نامێنێت و گەنجەکان جێگەیان دەگرنەوە.

لەکوردستان، ئەوەی‌ سیاسەتی‌ ناشرین کردووە کارەکتەرەکانی‌ دنیای‌ سیاسەتە، لەئێستادا جیلێک لەو سیاسیانە تەمەنیان لە کایەی‌ سیاسیی‌ و حوکمڕانیدا زیاتر لەپەنجا ساڵەو بەشێکیشیان ٣٠ ساڵ و ئێستاش نەوەکانیان دەردەخەن و دەخەنە پۆستە حکومی‌ و حزبییەکانەوەو، بەشی‌ هەرە زۆری‌ ئەو گەنجانەشی‌ کە توانای‌ حوکمڕانی‌ و تێکەڵبوونیان بەدنیای‌ سیاسەت هەیەو بەتوانان، یاخود راونران بۆ هەندەران، یاخود فەرامۆشکران و سەرکوتکران، ئەوانەش کە ماونەتەوەو ژیان و سەرمایەی‌ خۆیان خستۆتە خزمەت پرۆژەی‌ سیاسی‌ بەدیلەوە، بەجۆرەها شێوە دوژمنایەتی‌ دەکرێن و هەوڵی‌ بچووککردنەوەو پەراوێزخستیان دەدرێت.

ئەوەی‌ لەوڵاتی‌ ئێمە ناشرینە، سیاسەت نییە، کارەکتەرەکانی‌ ناو دنیای‌ سیاسەتە، کە ساڵانێکی‌ دوورو درێژە، بەهەمان عەقڵیەت، بەتموحی‌ ماددی‌ و بەخێزانیکردنی‌ حوکم، دنیای‌ سیاسەت و حوکمڕانیان قۆرخکردووەو ئێستاش لەپرۆسەی‌ رادەستکردنی‌ ئەو قۆرخکاریەدان بۆ کوڕو کچ و نەوەکانیان. ئەوەی‌ سیاسەتی‌ ناشرین کردووە، ئەو کارەکتەرانەن کە نزیک بە ٣٠ ساڵە نەیانتوانیوە خۆشگوزەرانی‌ بۆ هاوڵاتیەکانیان فەراهەم بکەن، ئەو خۆشگوزەرانییە سادەیەی‌ کە هاوڵاتی‌ ئەم وڵاتە ئاواتی‌ پێدەخوازێت، کارەباو ئاو، مووچە لەکاتی‌ خۆی، نزیک بە ٣٠ ساڵە نەیانتوانیوە خۆیان نوێ بکەنەوەو لەڕووی‌ هزری‌ و دیبلۆماسی‌ و تەنانەت رۆشنبیری‌ سیاسیشەوە هەمان ئەو قسانە دەکەنەوە، هەمان ئەو پاساوو بیانوانە دەهێننەوە بۆ مانەوەیان لەدەسەڵاتدا، کە لەفەرهەنگی‌ سیاسیی‌ هیچ وڵاتێکی‌ دواکەوتووی‌ ئەفریقیشدا نەماوە.

مانەوە لەنێو کایەی‌ سیاسیی‌ و حوکمڕانیدا، رەنگە بۆ سەرۆکی‌ وڵاتێکی‌ وەک ئەمریکا، یان سەرۆک وەزیرانێکی‌ وەک سەرۆک وەزیرانی‌ بەریتانیا یان ئەڵمانیاو فەرەنسا، زۆر ئاسانتر بێت گەر پابەند نەبن بەدیموکراسیەت و سیستم و وڵاتی‌ خۆیان خۆش نەوێت و سیاسەت و حوکمڕانیان تەنها بۆ خۆیان بێت، بەڵام کەسیان نابینیت لە ٨ ساڵ زۆرتر لەحوکمدا مابێتەوەو، نەشمانبینیون لەدوای‌ خولی‌ حوکمڕانیەکەیان وەک کارەکتەرێکی‌ سیاسی‌ کاریگەر بمێننەوە، بەڵکو دەچنەوە سەر ژیانی‌ ئاسایی‌ خۆیان و وەک هەر هاوڵاتیەکی‌ تری‌ وڵاتەکەیان ژیان بەسەر دەبەن.

دەکرێ لەکوردستان جوانی‌ بۆ سیاسەت بگێڕینەوە، دەکرێ چیدی‌ روخسارە گەنج و تازەکان تاقیبکەینەوەو خۆمان لەو چەقبەستوییە رزگار بکەین کە کایەی‌ سیاسیمان تووشی‌ هاتووە. دەکرێت هەر لەڕێگەی‌ پرۆسەی‌ سیاسیەوە بڵێین، ئیتر زەمەنی‌ ئێوە بەسەرچوو، ئێستا زەمەنی‌ ئەوەیە کوڕی‌ کەسی‌ یەکەمی‌ حزبێک و کوڕی‌ جوتیارێکی‌ دەشتی‌ شارەزوو و ئاکرێ و مەخمور جیاوازیان نەمێنێت، ئیدی‌ کاتی‌ ئەوەیە کە ئەگەر کوڕی‌ جوتیارەکە بەتواناتر بوو، ئەو لەخولێکی‌ یاساییدا حوکم بکات و پاش تەواو بوونی‌ خولەکەشی‌ بگەڕێتەوە سەر ژیانی‌ ئاسایی‌ خۆی‌، ئیدی‌ کایەی‌ سیاسیمان، هەموو چوار ساڵ جارێک، یاخود هەشت ساڵ جارێک، بەکۆمەڵێک رووخساری‌ نوێ، بەکۆمەڵێک گەنجی‌ بەئەمەک بۆ نیشتمانەکەیان، کایەی‌ سیاسیمان نوێ بکەینەوە، ئیتر کاتی‌ ئەوەیە هێزە تازەکان متمانە وەربگرن و لوتکەی‌ دەسەڵات بگرنە دەست.


PM:09:51:29/12/2018

ئه‌م بابه‌ته 6740 جار خوێنراوه‌ته‌وه‌‌



هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی