كورد لە دوای هەڵبژاردنەكانی عیراق و توركیا

بەپێی پێوەرە باوەكان لە ئایندەی سیاسیی توركیا و عیراقدا، كورد وەكو كارەكتەرێكی كاریگەر خۆی نمایش دەكاتەوە، رەنگە ئاستی كاریگەرییەكەی بەو شێوەیە نەبێت كە زۆرینەی بڕیاری سیاسی بگۆڕێت، بەڵام بەلایەنی كەمەوە بەهۆی پێویستبوونی سیاسەتی ناوەندیی بە رۆڵ و دەنگی كورد جۆرێك لە باڵانسی هێز بۆ كورد دەگەڕێتەوە، بەڵام ئەوەش پەیوەستە بەچەند مەرجێكەوە.

پێگەی كورد لەسەر ئاستی عیراق ئێستا وەكو جاران نییە، ئەگەر هۆكاری یەكەم شكستی ریفراندۆم بێت لەپێكانی ئامانجەكانی، ئەوا هۆكاری سەرەكی پەرتەوازەیی و نایەكگرتوویی و نەبوونی دامەزراوەی نیشتمانییە كە پلانی ئەی و بی و سی هەبێت بۆ كاتی شكست و هەڵسانەوە. لەو نێوەشدا كوردستان بەبوونی گەندەڵی و نەبوونی شەفافیەت مەحكومە و ئەوەش وایكردووە شەڕی مان و نەمان لەنێو دەسەڵات و دژەكانیدا هاتبێتە كایەوە.

دۆخی عیراق لەهەریەك لەو رووانەوە لە دۆخی كوردستان باشتر نییە، رێژەی گەندەڵییەكەی لە رێژەی بوونی گەندەڵی لە كوردستان زیاترە، بەڵام جیاوازییەكەی ئەوەیە عیراق كارەكتەرێكی نێودەوڵەتییە و مامەڵەی رەسمی لەگەڵ دەكرێت، هەروەك هێزی زۆرینەی شیعە مەرجەعی هەیە و هەیمەنەی سیاسەتی ئێرانیش كاریگەریی لەسەر راگرتنی باڵانس بەقازانجی شیعە رۆڵی خۆی وازی دەكات.

عیراق بۆ ئەوەی خۆی لە قەیرانی پەراوێزخستن رزگاربكات پێویستی بەمانەوە و بەشداری سیاسی كورد هەیە، بەشدارییەكی هاوسەنگی رەها نا، بەڵكو بەشدارییەك كە بەشی زۆری داواكارییەكانی كوردی بەدیبهێنێت، رەنگە ئەمە بۆ ئاستە كردارییەكەش گرفتی زۆری بۆ بێتە پێش، بەڵام بەلایەنی كەمەوە عیراق نایەوێت دەستبەرداری كورد ببێت لەپێناو شەرعیەت بۆ مانەوەی شیعە وەكو زۆرینە لە حوكم و بەرژەوەندییە پان مەزهەبییەكانی.

لە توركیاش هەمان دۆخ هەیە، ئەردۆغان و هەر كارەكتەرێكی دیكەی سیاسی تورك خۆشیان لە كورد نایە، بەڵام ناشتوانن كورد و ئیرادە سیاسییەكەی پەراوێزبخەن، بەڵكو هەر سیاسییەكیان ببنە سەرۆك ئەوا مەحكوم دەبن بەوەی بەپێی كۆمەڵێك پێوەری خۆیان ئاوڕ لە چارەسەركردنی كێشەی كورد بدەنەوە.

كێشەی كورد بۆ توركیا راستە كێشەیەكی مێژووییە، بەڵام پێویستی بەوەش هەیە بەپێی پێوەرەكانی ئێستا و خۆگونجاندن لەگەڵ بارودۆخی نێودەوڵەتی و هەرێمایەتی كار بۆ چارەسەركردنی بكرێت، بەوپێیەی كورد لەئێستادا كارەكتەرێكی پەیوەندیدارە لەگەڵ زۆر هێزی نێودەوڵەتی ئەگەری ئەوەش هەیە ئاسانتر لەجاران هەوڵی چارەسەركردنی كێشەكەی بدرێت.

یەكێك لە كێشەكانی توركیای سەردەمی سیستمی سەرۆكایەتی ئەو قەیرانە ئابوورییە ماندووكەرەیە كە گیرۆدەی بووە، یەكێك لە هۆكارەكانیشی پەیوەندیی بەشەڕە زۆرەكانی توركیاوەیە لەلایەك لەگەڵ پەكەكە، لەلایەك لەگەڵ گروپی فەتحوڵڵا گویلەن، هەروەك بەشێكیشی پەیوەندیی بە شەڕی سوپای توركیاوە هەیە لە سوریا و داگیركردنی ناوچە كوردییەكان.

خودی ئەردۆغان، كە من باوەڕم وایە دەبێتەوە سەرۆك كۆماری توركیا لەسەری پێویست دەبێت گفتوگۆكان بۆ چارەسەركردنی كێشەی كورد دەستپێبكاتەوە لەگەڵ پارتی دیموكراتی گەلان «هەدەپە»، پاكێج و مەرجی نوێ بۆ چارەسەری كێشەیەكی لەمێژینە دەبێتە سەرەتایەكی باش لەدوای هەڵبژاردنەكەی پەرلەمانی توركیا.

پارتی دیموكراتی گەلان لەو رووەوە پێویستی بە بەخۆداچوونەوەیەكی ورد و گۆڕینی سیاسەتكردنی هەیە، لەهەمووشی گرنگتر دروستكردنی لینكی پەیوەندیی و بەرژەوەندیی زیاترە لەگەڵ وڵاتانی ئەوروپا بەشێوەیەك ببێتە هۆكاری بەهێزبوونی زیاتری پێگەی كورد و دروستكردنی فشار لەسەر ئەردۆغان و توركیا.

PM:05:02:27/06/2018

ئه‌م بابه‌ته 1536 جار خوێنراوه‌ته‌وه‌‌

هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی