مووچە و چاكسازی

لە دوای ساڵی 2014 وە هەرێمی كوردستان رووبەرووی قەیرانێكی قورسی دارایی و ئابووری بۆتەوە مووچەی فەرمانبەران كێشەی تێكەوتووە و دوا دەكەوێت و زۆربەی  سێكتەرە گرنگەكانی ئابوری و ئاوەدانی دووچاری پەككەوتن هاتوون و هەموو ئامارەكان پێمان دەڵێن لە چ دۆخێكی خراپداین بۆیە پێویستمان بە چاكسازی راستەقینە هەیە.

دەكرێت ئەمساڵ حكوومەت و كەرتی تایبەت بیكەنە ساڵی چاكسازی و بەخۆداچوونەوە، بەڵام چۆن؟
دەبێت حكوومەت لە مووچەدا چاكسازی راستەقینە بكات بۆ نمونە لابردنی مووچەخۆری وەهمی و بندیوار و ناشایستە كە وا دەكات مانگانە 200 بۆ 300 ملیار دیناری بۆ بگەڕێتەوە، بەم  چاكسازی دەتوانێت هەم مووچە لە كاتی خۆی بدات هەمیش بڕە پارەیەك تەرخان بكات بۆ وەگەڕخستنەوەی پڕۆژەكان.

ئەگەر بە پێی داتاكانی حكوومەت بێت تاوەكو 6 مانگی داهاتوو داهاتی مانگانەی  حكوومەت لە نێوانی 400 بۆ 460 ملیار دینار دەبێت ئەوە بێگومان بەبێ چاكسازی راستەقینە ناتوانێت مووچەش وەكو پێویست بدات بۆیە چاكسازی و پێداچوونەوە بە لیستی مووچە و خەرجیەكان بۆتە واجبێكی تەواو نەكردنی ئەو واجبە نزیك بوونەوەیە لە جەهەنەمی راستەقینە.

حكوومەت پێویستی زۆری بە چاكسازی ئیداری و ئابووریە مەسەلەكە تەنها دارایی نیە، بۆ نمونە دەبێـت حكوومەت قەبارەی خۆی زۆر لەوە بچوكتر بێت كە هەیە هەروەها سیستەمی كاركردنی بگۆڕێت و پشت بە سیستەمی ئەلیكترۆنی و بانكی ببەستێت و رۆتینەكانی كەم بكاتەوە و ئەم ژمارە زۆرەی وەزارەتەكانی نەهێڵێت كە بایی دوو دەوڵەت دەكات.

هەروەها پەرلەمان دەبێت یاسای گرنگی ئابووری و چاكسازی دەربكات و رۆلی هەبێت لە چارەسەرێكی ئابوریانە و واز بێنێت لە رۆڵی سیاسی، پێویستە پەرلەمان لەماوەی داهاتوودا تەنها ئەو پڕۆژە یاسایانە بهێنێتە پێشەوە كە ئابوورین و پەیوەندیان بە چاكسازی هەیە بۆ ئەوەی چاومان لەسەر یەك بوار بێت ئەوەیش تەنها چاكسازیە.
لە لای خۆیەوە كەرتی تایبەت دەبێت رۆڵی خۆی بگێڕێت لەو چاكسازیانە ئەویش بە پێشكەش كردنی راسپاردەی باش و كرداری بۆ چاككردنی دۆخەكە بە تایبەت ئەوەی پەیوەندی بە وەبەرهێنان و كاری كۆمپانیاكان و بەڵێندەران و پڕۆژەكان هەیە.

دەبێت شارەزایانی كەرتی تایبەت و دامەزراوەكانی وەكو ژوورە بازرگانیەكان و یەكێتی و سەندیكا و سەنتەرەكانی بواری ئابووری و دارایی بێنە پێشەوە و رۆڵیان پێ بدرێت بۆ ئەوەی لە ساڵی چاكسازیدا هەم هاوكاری كەرتی تایبەت بكەن بۆ هەڵسانەوەی هەم هاوكاری حكوومەت بن بۆ دەستگرتن و ڕزگاربوون لەو دۆخەی هەیە.

 دەبێت دووبار رێكخستنەوە یان پێداچوونەوە بە  سیاسەتی دارایی و نەختی و چاكسازی بانكی بكرێـت، هەروەها پێویستە بەرچاوروونییەك هەبێت لە سیاسەتەكانی هاوكاری و پەرەپێدانی كەرتی تەندروستی وفێركردن، هەروەها كەرتەكانی دیكەش وەكو كشتوكاڵ و پیشەسازی و بازرگانیی پەیوەندار، كە هەمووی دەچێتە چوارچێوەی ئەو چاكسازییە دەزگاییانەی ژێرخانی ئابووری هەرێم كە پێویستە خۆمانی بۆ ئامادەبكەین. حكوومەت ماوەیەكە  بە پراكتیكی لەچەند كەرتێك وەكو كشتوكاڵ و وپیشەسازی و گەشت و گوزار كشاوەتەوە، دەبێت حكووومەت لە رێگەی كەرتی تایبەت و بە هاوبەشیش بێت پەرە بەو كەرتانە بدات و چاكسایان تێدا بكات بۆ ئەوەی قازانجەكەی بۆ هەموو لایەك زیاتر بێت.

PM:01:17:18/01/2018

ئه‌م بابه‌ته 1102 جار خوێنراوه‌ته‌وه‌‌

هەموو وتارەکان کاتێک لە وێستگە نیوز بڵاودەبێتەوە تەنها بیروبۆچونی خاوەنەکانێتی