ئایا گۆچانەكەی عومەری سەید عەلی دەتوانێت بزوتنەوەی گۆڕان ڕابگرێت؟

‌عومەری سەید عەلی.. رێكخه‌ری گشتی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان

وێستگه‌ نیوز ـ
لەناو كایەی سیاسیدا زیاتر بە پیاوی تەكەتول و مناوەرە ناسراوە، دانوستانكارێكی جیڕەو زۆربەی كاتەكانی تەمەنی بە كۆبونەوە بەسەردەبات، نزیكەكانی دەڵێن "چێژ لە كۆبونەوەی دورودرێژ دەبینێت”.

عومەری سەید عەلی، تەمەنی بەرەو 73 ساڵ هەڵدەكشێت، لە شانە سەرەتایەكانی كۆمەڵەی ڕەنجدەرانە و لە گروپی زیندانی سەر بە كۆمەڵەیە. یەكێكە لەو سەركردانەی كە لەگەڵ خاڵە شەهاب و هاوڕێكانی لەزینداندا بووە، ڕوداوەكە بەو جۆرە كەوتەوە لەو گروپە 20 كەسییە خاڵە شەهاب و ئەنوەر و جەعفەر لەسێدارەدران و ئەوانی دیكەش ڕزگاربون، كە یەكێك لەوان عومەری سەید عەلی بوو.

عومەری سەید عەلی، چەند جارێك لە مردن نزیك بۆتەوە، تەنانەت جارێكیش خێزانەكەی پرسەیان بۆداناوە، ئەوكاتەی ساڵی1979، لە چۆمان، خۆی و مەفرەزەكەی دەكەونە بەر هێرشی كۆپتەرە جەنگیەكان و لە ئاكامدا 12 پێشمەرگەی مەفرەزەكە شەهید دەبن و عومەری سەید عەلیش هەرچەندە بەسەختی بریندار دەبێت، بەڵام بە موعجیزە ڕزگاری دەبێت. ئەوە یەكەمین جاری بووە كە مەرگ لە دەرگای داوە.

لەوكاتەدا هەواڵی كوژرانی ئەویش بڵاودەبێتەوە و خیزانەكەی پرسەی بۆ دەگرن، پاش ماوەیەك ئەوجا هەواڵیان پێدەگات كە ماوە و بریندارە.        
  
بەهۆی ئەو ڕوداوەوە عومەری سەید عەلی 32 پارچە لە پشتیدایە، كە دوان لەوانە نزیكن لە دڕكەپەتكیەوە،بەهۆیەشەوە هەتا ئێستاشی لەگەڵدابێت كێشەی فەقەرات و ڕۆشتنی هەیە و بەیارمەتی گۆچان دەچێت بەڕێوە.

دوای ئەم ڕوداوانە بۆ چارەسەر دەنێردرێتە ئێران و پاشماوەیەك بە فەرمانی تاڵەبانی لەوێوە دەچێتە سوریا بۆ سەرپەرشتی بریندارەكانی یەكێتی لە دیمەشق
یەكێك لە ڕوداوە كاریگەرەكانی ئەم قۆناغەی ژیانی عومەری سەید عەلی ڕزگاركردنی ژیانی دەیان پێشمەرگەی برینداری یەكێتییە لە سوریا كە ئەگەری تەسلیمكردنەوەیان هەبوو لەلایەن سوریاوە بە عێراق. ئەو ڕوداوەی بە تەیارەكەی عومەری سەید عەلی دەناسرێت.

چیرۆكەكە بەم جۆرەیە، دوای ئەوەی عێراق و سوریا ڕێكەوتنامەیەكی سیاسی واژوو دەكەن بۆ گێڕانەوەی پێشمەرگە بریندارەكانی یەكێتی بۆ عێراق، عومەری سەید عەلی فڕۆكەوانەكە دەدۆزێتەوە بە بڕەِەپارەیەك ڕازی دەكات كاتێك هەڵفڕی بەرە و بەریتانیا بڕوات نەك عێراق، دیارە حاڵەتێكی سۆزداریشی تێدابوە چونكە لەوانەبوو هەموو ئەوانە لە ئەگەری تەسلیمكردنەوەیان بە عێراق لەسێدارە بدرانایە.

ئەوەی جێگای سەرنجە فڕۆكەوانەكە ڕازی دەبێت و فڕۆكەكە بەرەو بەریتانیا دەڕفێنێت، لەوێ‌ كاتیك وەك فرَِۆكەیەكی هەڵهاتوو پۆلیس چواردەوری دەگرن، فڕۆكەوان خۆی تەسلیم دەكات و دەڵێت هەمووی شەل و كوێرە بۆم هێناون.

بەم جۆرە پێشمەرگە بریندارەكان دەگەنە لەندەن و چارەسەریان بۆ دەكرێت، بەریتانیا فڕۆكەكە دەگیڕێتەوە بۆ سوریاو چەند ساڵێكیش فڕۆكەوانەكە بەند دەكات. دوای چەند ساڵێك كابرای فڕۆكەوان عومەری سەید عەلی دەبێنێتەوە لە سوید، وادەزانێت قاچاخ چیە، پێی دەڵێت ئەگەر نەفەری ترت هەیە با بیبەین بە حسابەكەی پێشوو.

ئەم ڕوداوە نازانرێت بە وردی چەندی راستییە و چەندیشی بۆ زیاد كراوە، بەڵام ئاماژەی ڕونی تیایە بۆ لێزانی و توانای قەناعەتپێكردنی بەرامبەر، لەلایەن عومەری سەید عەلییەوە.

عومەری سەید عەلی ماوەیەكی زۆر پەناهەندەبووە لە وڵاتی سوید، بەهۆی نەخۆشیەكەیەوە خاوەنی سۆشیال بوە لەو وڵاتەو تا ساڵی 1994 موچەی لە یەكێتی وەرنەگرتووە هەر بە پارەی سۆسیالەكەی سویدی ژیاوە، تا ئەو كاتەی موچەكەی دەبڕدرێت لە سوید.

لەساڵی 1992 بۆتە ئەندامی پەرلەمان لە یەكەم خولی پەرلەمانی كوردستاندا، دواتریش وەك هەموو پەرلەمانتارە خانەنشینەكانی دیكە بە پلەی وەزیر خانەنشین كراوە، بە وتەی نزیكەكانی تا ئەم دوایە و هاتنی بۆ ناو گۆڕان ئەو خانەنشینیەی وەرنەگرتوە، لەم دوایەدا لەسەر داوای نەوشیروان مستەفا و دوای ئەوەی لە یەكێتی جیابویەوە، موچەی خانەنشینی وەردەگرت.

كەسە نزیكەكانی دەڵێن كەسێكی بە مەسرەف و دەست بڵاو نییە و مانگانە بە 1000 دۆلار بەڕێوە دەچێت، بەڵام كەباب خۆرێكی شارەزایەو دەزانێت لە سلێمانیدا كەبابچییە ناسراوەكان كێن، رەحمەتی نەوشیروان مستەفا هەمووكات وتویەتی "لە كەبابەكانی عومەری سەیدعەلیمان بۆ بهێنن".

عومەری سەید عەلی لە نەزاهەت و دەست پاكیدا لە نەوشیروان مستەفا كەمتری نەهێناوە، هەتا ئێستاشی لەگەڵدابێت لە خانویەكی بچوكی حكومیدا دەژی و خاوەنی خانوی خۆی نییە، ماڵەكەی دەكەوێتە گەڕەكی شێخ محیەدین، ماڵێكی بچوكی ئیدارە محەلییە و ساڵانە 900 هەزار كرێ‌ دەدات بە پارێزگای سلێمانی. بەڵام زەویەكی باشی كاتی مامۆستایەتی بۆ ماوەتەوە لە گەڕەكی ئاشتی و بەم دواییانە فرۆشتویەتی و وردە وردە لێی خەرج دەكات.

عومەری سەید عەلی خێزاندارە، بەڵام هیچ منداڵێكی نییە، خاوەنی سەیارەیەكی ئەڤەلۆنە، كە زۆری خۆش دەوێت و پارێزگاری لێدەكات، تەنانەت حەز ناكات بیگۆڕێت بە مۆدیلێكی بەرزتر.لەوانەیە زیاتر لە كەم مەسرەفی ئەمە نیشانەی ئەوەبێت كە حەزی بەو شتانەیە كە خوی پێوە گرتووە.

ئەوكاتەی هاتەدەرەوە لە یەكێتی، نیو ملیۆن دۆلاری بۆ یەكێتی گیڕایەوە و تەسلێمی د.كەمال فوئادی كرد، كە لە نەسرەیەی مانگانەی بەردەستی پاشەكەوتی كردبوو، ئەمەش بۆ بەرپرسێكی یەكێتی شتێكی زۆر و چاوەڕوانەكراو بوو، بەتایبەت كە هەندێكی تر لەوان نەسریەكەیان بەشی نەدەكردن.

ئێستاش لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا هیچ موچەیەكی نییە وەك رێكخەر، تەنانەت مەسرەفی مەكتەبەكەیشی لەسەر خودی خۆیەتی، بە داوەتی میوانەكانیشیەوە.

لەوانەیە زۆركەس نەوشیروان مستەفا بە دروستكەری باڵی ڕیفۆرمی یەكێتی بزانن، بەڵام راستیەكەی ئەوەیە عومەری سەید عەلی باوكی راستەقینەی باڵی ڕیفۆرمە و لە ئۆفیسەكەی ئەوەوە ئەو باڵە لەناو یەكێتیدا گەشەی كردووە و دواتر بەحازری تەسلیمی نەوشیروان مستەفای كردووە. كەسە نزیكەكانی دەڵێن "بەزۆر كاك نەوشیروانی هێناو كردیە خاوەنی ڕەوتەكە".

ئێستا كە وێنە گشتییەكان لەیەك دەدەیت، دەردەكەوێت لەو مامەڵەیەدا عومەری سەید عەلی زیانی نەكردووە، كاتی خۆی باڵێكی تەسلیمی نەوشیروان مستەفا كرد، بەڵام بزوتنەوەیەكی گەورەی لێوەرگرتەوە.

دوای وازهێنانی نەوشیروان مستەفا لە یەكێتی و دروستكردنی كۆمپانیای ووشە، هێشتا باڵی ڕیفۆرم لەناو یەكێتی مابون و لەناو حیزبەكە لە گفتوگۆو ململانێدابون.

نزیكەكانی عومەری سەید عەلی دەڵێن دوای وازهێنانی نەوشیروان مستەفا و بەر لەوەی تاڵەبانی كۆسرەت رەسوڵ و بەرهەم ساڵح بكاتە جێگر، لە بەغدادەوە ناردویەتی بە شوێنیدا و پێشنیاری جێگری بۆ كردووە، لە وەڵامدا" وتویەتی من ناچمە شوێنی نەوشیروان مستەفا"

كاتێك سەركردەكانی یەكێتی یەك لەدوای یەك لە یەكێتی هاتنەدەر، مام جەلال بە چونەدەرەوەی هەندێكیان زۆر نیگەران بوو، لەوانە مستەفای سەید قادر و عوسمانی حاجی مەحمود، كە نۆرە گەیشتە عومەری سەید عەلی، تاڵەبانی وتبوی " حتی انت یا بتروس" وەك ئاماژەیەك بە شانۆنامەی (یولیوس قیسەر) ی شكسپیر، كاتێك لەسەر زمانی قەیسەرەوە لە كاتی هەڵگەڕانەوەی نزیكەكانی ڕودەكاتە ماركوس جونیوس بتروسی ئەندامی ئەنجومەنی پیران و ئەو وتەیەی پێ‌ دەڵێت.

لەماوەی چەند ساڵی رابردودا لە نزیكترین كەسەكانی نەوشیروان مستەفابووە و بەشی زۆری رازو نهێنی بزوتنەوەكە لە نیوانیاندایە.

نازانرێت كێ ئەو نازناوەی لێ‌ ناوە، بەڵام لەناو سیاسیەكاندا بە "خوای تەكەتول" ناسراوە، بەڵام ئایا ئەمەیە عومەری سەید عەلی بردۆتە سەر كورسی ڕێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان؟، یان وەكالەتەكەی نەوشیروان مستەفا؟.یان ڕێگە ئاسانەكەی خۆی "دروستكردنی تەكەتول"؟.

هاوڕێكانی دەڵێن ئێستا كەڕێكخەری گشتییە، هێشتا بڕواناكرێت كە حەزی تەكەتول لەناخی عومەری سەید عەلیدا مردبێت، تەنانەت بە تەنزەوە دەڵێن ئەگەر كەسی دەست نەكەوێت تەكەتول لەخۆشی دەكات. هەرچەندە ئەمەتەنها سترۆ تایپێكە لەبارەیەوە، بەڵام بڵاوبونەوەشی بێ‌ هۆ نییە.

لە نێوان نەوشیروان مستەفا و عومەری سەید عەلیدا نزیكی و دۆستایەتیەكی تایبەت هەبوە، تەنها چەند جارێكی كەم نەبێت جیاوازی لە بیروبۆچەنەكانیان نەبووە. تەنانەت ئەوكاتەش كە بەشێك لە سەركردە دیارەكانی گۆڕان بەهۆی ناكۆكیانەوە لەسەر ئیدارەدانی بزوتنەوەكە چونە ماڵەوە و دانیشتن ئەو گردەكەی بەجێنەهێشت و لەتەنیشتیدا مایەوە. بێگومان ئەمە هەم خوێندنەوەی سلبی و هەم خوێندنەوەی ئیجابی هەڵدەگرێت بەپێی ڕوانگەی كەسەكان.

ئەو دوو كارەكتەرە كە لانی كەم لە 8 سالی رابردودا تەنها ژورێك لە نیوانیان بوە، گەلێك ڕوداوی خۆش و ناخۆش بونیان هەیە. هەندێ‌ ڕوداویش هەن كە رادەی ئەو نزیكایەتیە دەخەنەڕوو.

لەسەر كشانەوە لە حكومەت ڕای جیاوازیان هەبوو، هەرچەندە نەوشیروان مستەفا لەگەڵ كشانەوەبوو لە حكومەت بەڵام عومەری سەید عەلی دژی كشانەوە بوو، توانی ڕای باڵای ناو بزوتنەوەكەش بەلای بۆچونەكەی خۆیدا بشكێنێتەوە.

ئەوانەی لە مەجلیسی عومەری سەید عەلی و نەوشیروان مستەفاوە نزیك بوون دەڵێن دوای ڕوداوەكانی 17ی شوبات، ڕۆژێك نەوشیروان مستەفا و عومەری سەید عەلی پێكەوە دەبن، نەوشیروان مستەفا پێی دەڵێت" سەید، ئێمە عومرێك لە شاخ بوین لە پێناوی ئازادی و كەرامەتی ئەم میلەتەیا، ئێستا عەیبە بۆ ئێمە لەناو جێگەدا بمرین و هەقە لەسەر شەقام و لەناو خەڵكدا بمرین"،ئەویش بەسەر لەقاندنێك رایەكەی دەسەلمێنێت، دوای ڕۆژێكی تر نەوشیروان مستەفا بیری ئەچێت كە دوێنێ‌ هەمان قسەی بۆ كردووە، جارێكی دیكە دەست پێئەكاتەوە" سەید ئێمە چەند ساڵ لە شاخ بوین لە پێناوی.......... ئێستا حەیفە لەناو جێگادا بمرین و هەقە من و تۆ لەسەرشەقام و لەناو خەڵكا بمرین" كەتەواو دەبێت، عومەری سەید عەلی ڕوی تێدەكات و بە پێكەنینەوە پێی دەڵێت "ئەگەر ئەتەوێ‌ بە كوشتم بەیت ڕومانەیەك بخەرە سەیارەكەمەوە، ئیتر ئەمەنەی دوبارە مەكەرەوە".

لەناو ئەو كەسانەدا كە پاڵیورابون بۆ ڕێكخەری گشتی بزوتنەوەكە، عومەری سەیدعلی گرەوەكەی بردەوە، دوای ئەوەی ركابەرەكانی لە ململانێكە كشانەوە. بەتایبەتی قادری حاجی عەلی كە كاندیدێكی بەهێزی ئەو پۆستەبوو.

عومەری سەید عەلی وێڕای بونی پاڵپشتی و لۆبیەكی بەهێز لەناو بزوتنەوەكەدا لە هەمان كاتیشدا یەكێتی و پارتیش حەزیان دەكرد ئەو بێتە پێشەوە نەك قادری جاجی عەلی. بەتایبەتبیش ماڵی مام جەلال بەهەموو شێوەیەك دژی هاتنەپێشەوەی قادری حاجی عەلی بوون. چونكە پێیان وابوو كەسێكی نەرمترە و توانای ڕێكەوتن و دانوستان ئاسانترە لەگەڵیدا.

لەم بابەتەدا ڕای كوڕەكانی نەوشیروان مستەفاش بێ‌ كاریگەری نەبوو، بەتایبەتی لەو سەروبەندەدا عومەری سەید عەلی نزیكتربوو لێیانەوە و قادری حاجی عەلیش هەندێك ناكۆكی بۆ دروست بوو لە گەڵیاندا لەو كاتەدا.

كات بۆ عومەری سەید عەلی زۆری نەخایاند، تا دەنگە ناڕازی و جیاوازەكانی ناو بزوتنەوەكە دەربكەون، ئەمەش نیشانەی ئەوەبوو كە لەسەردەمی عومەری سەید عەلیدا بزوتنەوەكە تەنها لەلایەن یەك مەرجەعەوە ئاراستە ناكرێت، بەڵكو مەرجەعی دیكەش هەیە لەناو بزوتنەوەكەدا كە كاریگەری و قورسایی خۆیان هەیە.

ئەم فرە ئاراستەییە لە چەند وێستگەیەكدا تەواو زەق بویەوە، دواترینیان خۆپیشاندانەكانی ئەم دواییەبوو، عومەری سەید عەلی لەگەڵ ئەوەدا نەبوو گۆڕان بەشداری تیا بكات و پێی وابوو سەركەوتوو نابێت، چونكە كاتەكەی گونجاو نییە و ڕێك خراوو نییە. بەڵام ئاراستەكانی دیكەی ناو بزوتنەوەكە داوایان دەكرد بزوتنەوەكە لەگەڵ خۆپیشاندانەكان بێت و بە فەرمی بەشداری فروانی تێدا بكەن.

لەوانەیە گۆچانەكەی دەستی عومەری سەید عەلی وەك گۆچانەكەی دەستی تاڵەبانی، هێزی ئەوەی نەبێت كە دەنگە جیاوازەكانی ناو بزوتنەوەكەی یەك بخات، چونكە سروشتی بزوتنەوەی گۆڕان زۆر جیاوازترە لە یەكێتی.

لەكاتێكدا نەیارەكانی رەخنەی ئەوەی لێ‌ دەگرن كەسێكی سستە و تونای گوتاردانی نییە و ناتوانێت سەركێشی بكات و ڕوداوی سیاسی گەورە دروست بكات، هەروەها دەڵێن كەسێكی موحافیزكارە و چاوەڕێ‌ دەكات شتەكان ڕوبدەن بۆئەوەی لەدوایانەوە بڕوات.

بەڵام دۆست و كەسە نزیكەكانی دەڵێن" سیاسیەكی وردبین و واقعییە و هەنگاوی بێ‌ لێكۆڵینەوە نانێت" هەروەها دەڵێن" سیاسیەكی هیمن و لەسەر خۆیە و هەڵەشەیی پێوەدیارنییە، لەبری هەڵپە و پەلە پەل باوەڕی بە هەنگاوی تۆكمە و قایم هەیە كە جێ‌ بگرێت"

لەوانەیە بەشێكی زۆری ئەم قسانە راستیان تێدابێت، بەڵام ئایا بزوتنەوەیەكی گەنجانەی یاخی دەوەستێت بەدیار هەنگاوە لەسەرخۆكانی عومەری سەیدعەلییەوە یان بەدوای سەركردەیەكی دیكەدا دەگەڕێت؟

هەندێك پێیان وایە، عومەری سەید عەلی چانسێكی خراپی تاقی كردۆتەوە، بەدبەختیەكەی لەوەدایە لەدوای نەوشیروان مستەفاوە سەرۆكایەتی بزوتنەوەی گۆڕانی وەرگرت كە هەركەسێك لەدوای ئەوەوە بێت هەر لاواز دەردەكەوێت، چونكە خەڵك سەردەمەكەی بەراورد دەكات بە گۆڕان لە سەردەمی نەوشیروان مستەفادا.

سه‌رچاوه‌: دیپلۆماتیك

هــ. ر


AM:09:09:07/01/2018


ئه‌م بابه‌ته 4314 جار خوێنراوه‌ته‌وه‌‌



لێرەوە کۆمێنت بنوسە لە فەیسبوک دەردەکەوێت

زۆرترین خوێندراو